nefahtü
Kıdemli Üye
Türkiye’de ilk süpermarket, ilk lüks otel ve 1950’li yıllar
Herkes ilk süpermarketin İstanbul’da açıldığını zanneder ama öyle değildir.
Çarşı kültüründen AVM’lere geçişin ilk dönemi 1950’li yıllar.
Mahalle bakkalına ilk darbe devlet ve yabancı sermaye işbirliğiyle o dönemde gerçekleşiyor.
Türkiye’nin ilk süpermarketi Gima’dır.
İlk açıldığı yer de Ankara’dır.
25 Mart 1957’de Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes’in katıldığı bir törenle ilk GİMA açılır.
GİMA ilk açıldığında Ziraat Bankası başta olmak üzere kamu kuruluşlarının ve özel teşebbüsün ortaklığıydı.
İstanbul’a Migros’un gelişi ise çok daha gürültülü olmuş.
Gazetelerde Migros haberleri ile Hilton haberleri birbiri ile yarışıyormuş.
***
O dönem gazetelerinde yer alan haberlere göre halk Migros’tan ucuzluk bekliyordu.
Ucuzluk kralı olarak tanınan İsviçreli işadamı Gottlieb Duttwciler İstanbul’a geldiğinde törenle karşılandı.
Migros, İsviçre sermayesine ilaveten kamu kurumlarının, İstanbul Belediyesi’nin ve İstanbul Ticaret Odası’nın iştiraki ile kuruldu.
1 Ekim 1955’ten itibaren 25 kamyonla halkın ayağına kadar giden Migros 2 yıl boyunca seyyar kamyonlarla satış yaptı.
İlk sabit mağazasını 16 Aralık 1957’de Beyoğlu Balıkpazarı’nda açtı.
Böylece İstanbullular gerçek anlamda bir süpermarketle Ankaralılardan 9 ay sonra tanışmış oldu.
Sonrası mı?
Sonrasını biliyorsunuz!
Her sokak başında bir süpermarket, her boş arazide bir AVM.
Çarşı deyince şimdi aklımıza Beşiktaş’ın meşhur taraftar grubunun sloganı geliyor: Çarşı her şeye karşı!
Koç’un Divan’ı
1950’li yılların bir diğer rekabet alanı da İstanbul Elmadağ’da yapımı başlayan Koç ailesinin Divan Oteli ile yabancı sermayeli Hilton’un açılışında yaşanmış.
1955 Eylülü’nde ön açılışı yapılan Hilton, ilk yabancı misafirlerini ağırladıktan sonra tamamlanması için kapatılmış.
1956’nın Ocak ayının ilk haftasında da Vehbi Koç’un kızı Semahat Arsel ile Nusret Arsel’in düğünü odaları bomboş duran Divan otelinde yapılmış.
Ancak otelin resmi açılışı 14 Ocak’ta olmuş.
Törende Hilton’a bile nasip olmayan sürpriz bir konuk daha varmış.
Katılamayacağını bildirdiği halde son anda karar değiştirip gelen Başbakan Adnan Menderes.
Arif Nihat Asya’nın İstanbul’da uluslararası standartlarda Hilton’dan başka otel bulunmadığı 1950’li yıllarda yazdığı meşhur dörtlük şöyledir:
Bir kaafileyiz zavallıdan yoksuldan,
Nidelim üstün yaratılmış kul kuldan;
Eller seyreder İstanbul’u Hilton’dan,
Biz seyredeniz Hilton’u İstanbul’dan.
Yeni Şafak Yaşar Süngü
Herkes ilk süpermarketin İstanbul’da açıldığını zanneder ama öyle değildir.
Çarşı kültüründen AVM’lere geçişin ilk dönemi 1950’li yıllar.
Mahalle bakkalına ilk darbe devlet ve yabancı sermaye işbirliğiyle o dönemde gerçekleşiyor.
Türkiye’nin ilk süpermarketi Gima’dır.
İlk açıldığı yer de Ankara’dır.
25 Mart 1957’de Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes’in katıldığı bir törenle ilk GİMA açılır.
GİMA ilk açıldığında Ziraat Bankası başta olmak üzere kamu kuruluşlarının ve özel teşebbüsün ortaklığıydı.
İstanbul’a Migros’un gelişi ise çok daha gürültülü olmuş.
Gazetelerde Migros haberleri ile Hilton haberleri birbiri ile yarışıyormuş.
***
O dönem gazetelerinde yer alan haberlere göre halk Migros’tan ucuzluk bekliyordu.
Ucuzluk kralı olarak tanınan İsviçreli işadamı Gottlieb Duttwciler İstanbul’a geldiğinde törenle karşılandı.
Migros, İsviçre sermayesine ilaveten kamu kurumlarının, İstanbul Belediyesi’nin ve İstanbul Ticaret Odası’nın iştiraki ile kuruldu.
1 Ekim 1955’ten itibaren 25 kamyonla halkın ayağına kadar giden Migros 2 yıl boyunca seyyar kamyonlarla satış yaptı.
İlk sabit mağazasını 16 Aralık 1957’de Beyoğlu Balıkpazarı’nda açtı.
Böylece İstanbullular gerçek anlamda bir süpermarketle Ankaralılardan 9 ay sonra tanışmış oldu.
Sonrası mı?
Sonrasını biliyorsunuz!
Her sokak başında bir süpermarket, her boş arazide bir AVM.
Çarşı deyince şimdi aklımıza Beşiktaş’ın meşhur taraftar grubunun sloganı geliyor: Çarşı her şeye karşı!
Koç’un Divan’ı
1950’li yılların bir diğer rekabet alanı da İstanbul Elmadağ’da yapımı başlayan Koç ailesinin Divan Oteli ile yabancı sermayeli Hilton’un açılışında yaşanmış.
1955 Eylülü’nde ön açılışı yapılan Hilton, ilk yabancı misafirlerini ağırladıktan sonra tamamlanması için kapatılmış.
1956’nın Ocak ayının ilk haftasında da Vehbi Koç’un kızı Semahat Arsel ile Nusret Arsel’in düğünü odaları bomboş duran Divan otelinde yapılmış.
Ancak otelin resmi açılışı 14 Ocak’ta olmuş.
Törende Hilton’a bile nasip olmayan sürpriz bir konuk daha varmış.
Katılamayacağını bildirdiği halde son anda karar değiştirip gelen Başbakan Adnan Menderes.
Arif Nihat Asya’nın İstanbul’da uluslararası standartlarda Hilton’dan başka otel bulunmadığı 1950’li yıllarda yazdığı meşhur dörtlük şöyledir:
Bir kaafileyiz zavallıdan yoksuldan,
Nidelim üstün yaratılmış kul kuldan;
Eller seyreder İstanbul’u Hilton’dan,
Biz seyredeniz Hilton’u İstanbul’dan.
Yeni Şafak Yaşar Süngü