Tasavvufi terimlerden mühim bir mahiyet arz eden "FENA" kavramını, ilk defa büyük Sufilerden Ebu Said el-Harraz kullanmış ve bu kavram, daha sonra bütün Sufilerce Istılah olarak kabul görmüştür.
"Fena"; makamları müridin Allah'a kavuşma yolunda geçmesi gereken menzilleri gösterir ve Mâna olarak, kulun kendi varlığını görmekten sıyrılma halidir.
Fena'dan nihai gaye; nefsin çirkin vasıflarını güzel vasıflara tebdil edip değiştirmek sureti ile yüce Allah'ın ahlakı ile ahlaklanmaktır.
Sufiler, bu kâmil vasfa erişmek için evvela bu yolda kılavuz hükmünde olan Mürşid-i Kamil'in ahlakıyla ahlaklanmayı hedefleyen FENAFİŞŞEYH'i, Seyr-i Sülûk yapmaya kabiliyeti olan salikler için, birinci adım niteliği arz ettiğini vurgulamışlardır.
Hakk'a vasıl olmak derdinde olan talib, kendisine bir Mürşid-i Kamil bulmalı ve ona intisab edip bağlanır ve kendisine Mürid denilir.
Mürid şeyhini çok sevmelidir. Amel ve ahlak noktasında şeyhini örnek edinerek, herşeyden önce kendisine ulaşan ilahi feyz ve Rabbânî tecellilerin silsile üzerinden son halka olan mürşid vasıtası ile kendisine ulaştığını önce bilgi olarak kabullenmelidir; bu kabullenme bir süre sonra hakikatini anlama derecesine ulaşır ve mürid anlar ki silsile üzerinden mürşidinin şahsında vücud bulan irşad aslında her silsilenin başında olan Rasulullah (sav) Efendimiz'den gelmektedir. Mürid bu idrake ulaştığında Fena fi'r-Rasûl makamına adım atmış sayılır... Artık aradan mürşidin çıkartılması vaktidir.
***
Fena fi'r-Rasûl
'Fena fi'ş-Şeyh' hali, bu makamın sonunda Rasulullah (sav) Efendimize yönelmeye başlar; giderek şeyh aradan çıkartılır... Mürid nereye baksa adeta Rasulullah (sav) Efendimizi görür. Kâinatta ne varsa Rasulullah (sav) Efendimizin nurundan halk olunduğunu hisseder. Rasulullah (sav)'in cemali, kemali ve nuru ile beraber olur. Bir mesele hakkında tereddüde düştüğünde Rasulullah (sav) ruhaniyetine yönelmekle kalbinde o konudaki çözüm ilka' edilir. Sünnet-i Rasûlullah'a uyma hassasiyeti zirveye çıkar.
Fena fi'r-Rasûl makamı, Rasulullah (sav) Efendimize duyulan aşk, şevk ve muhabbetin zirve noktasıdır. Bütün sevgileri, tutkuları Rasulullah (sav) Efendimize yönelen sevginin içerisinde erir, kaybolur. Bütün sevgilerden Rasulullah (sav) Efendimize ulaşan bir yol açıldığını fark ederler. Bu hal, Fena fi'r-Rasûl yolunda zirveye ulaşmış müride has bir durumdur...
