Oscar Niemeyer

Oscar Ribeiro de Almeida Niemeyer Soares Filho veya kısaca Oscar Niemeyer (d. 15 Aralık 1907, Rio de Janeiro, Brezilya - ö. 5 Aralık 2012, Rio de Janeiro, Brezilya), Brezilya kökenli bir mimar ve uluslararası modern mimarlığın en önemli temsilcilerindendir. Dökme betonunun estetik amaçlar için farklı biçimlerde kullanılmasının öncülüğünü yapan ilk mimarlardan birisidir.
Dönemin Brezilya’daki ünlü mimarlarından Lúcio Costa ve Carlos Leão'nun ofislerinde mimarlık kariyerine adım atan Oscar Niemeyer, zaman içinde uluslararası modern mimarlığın en önemli temsilcilerininden birisi olmuştur. 1939 New York Dünya Fuarı'ndaki Brezilya Pavyonu tasarımı ile uluslararası mimarlık dünyasında daha da tanınmaya başlayan mimar, Pampulha'da daha geniş alanlara yayılmış büyük ve farklı kapsamlı projeleri tasarlamak fırsatını elde etmiştir. Ancak kendisinin çok ünlü bir mimar yapan ve de modern mimarlığın önemli eserlerinden bazılarını oluşturma şansını veren, UNESCO Dünya Mirasları listesinde olan Brasilia şehrindeki tasarımları olmuştur.
Gençlik yıllarından beri komünist ideolojiyi benimseyen ve de 1945 yılından beri Brezilya Komünist Partisi’ne üye olan Oscar Niemeyer, 1964 yılında gerçekleşen askeri darbeden sonra, siyasi görüşlerinden dolayı 1985 yılına kadar yurtdışında yaşamıştır. Bu dönemde daha çok Brezilya dışında tasarımlar gerçekleştiren mimar, ülkesine dönüşünden sonra hem yurtiçi hem de yurtdışında çalışmalarına devam etmiştir. Birçok ulusal ve uluslararası ödülün de sahibi olan Oscar Niemeyer hâlen mimarlık alanında çalışmaya devam etmektedir.
Tasarladığı yapılarda geniş alanlara yer vermesi ve farklı amaçlı kullanımları alışılmadık şekillerde kullanması ile tanınan mimar "anıtsal yapıların heykeltraşı" nitelemesi ile hem övülmüş hem de eleştirilmiştir.

Oscar Niemeyer, 15 Aralık 1907 tarihinde Brezilya'nın başkenti Rio de Janeiro'da yer alan ve de daha sonraları dedesi Ribeiro de Almeida'nın ismi verilecek olan Laranjeiras bölgesinde dünyaya geldi. Oscar Niemeyer Soares ve Delphina Ribeiro de Almeida'nın oğludur. İki erkek ve bir kız kardeşi vardır. Büyük babası Brezilya Anayasa Mahkemesi'nden sorumlu devlet bakanı olan Niemeyer, ailesini katolik kökenli bir burjuva aile olarak tarif eder. 21 yaşında İtalya'dan göçen bir aileden olan Annita Baldo ile evlendi ve ondan bir kızı (Anna Maria Niemeyer) oldu. Bu kızından dört torunu vardır. Nimeyer'in ilk eşi 2004 yılında öldü, 16 Kasım 2006 tarihinde (98 yaşındayken) kendisinden 38 yaş genç olan asistanı Vera Lúcia Cabreira ile evlendi.
Çalışma hayatına babasının tipografi ofisinde başladı. Bir süre sonra Escola de Belas Artes okulunda eğitim görmeye başladı ve 1934 yılında mimar/mühendis olarak mezun oldu. Mezun olduğu dönemde parasal sorunlar yaşamışsa da mimar Lúcio Costa ve Carlos Leão'nun ofislerinde ücretsiz olarak çalışmaya başladı.
Zaman içinde mimar olarak daha çok tanınmaya başlayan Oscar Niemeyer 1945 yılında, ömür boyu üye kalacağı ve 1992 yılında başkanı olacağı, Brezilya Komünist Partisi'ne katıldı. Komünistliği sebebiyle askerî diktatörlük döneminde oldukça baskılara uğradı. Bu dönemde Avrupa'ya sürgüne gitmek zorunda kalacak olan mimarın ofisine baskınlar düzenlendi; çizimlerine ve diğer çalışmalarına el kondu. 1985 yılında askeri dikatörlükten demokrasiye dönüşün başlamasıyla Brezilya’ya geri döndü. Vefat ettiği 2012 yılına kadar mesleğini sürdürdü.

İlk çalışmaları


1936 yılında, dönemin Brezilya Eğitim Bakanı tarafından, Rio de Janeiro'deki Brezilya Eğitim ve Kamu Sağlığı Bakanlığı'nın yeni merkezinin (Gustavo Capanema Sarayı) inşaatında stajer mimar olarak görev aldı. 1939 yılında aynı amaç için bir grup mimara (Lucio Costa, Carlos Leao, Affonso Eduardo Reidy, Jorge Moreira, Ernani Vasconcellos) katıldı. Le Corbusier ise bu gruba 1936 yılında danışman olarak katkıda bulundu.
Oscar Niemeyer'in talebi üzerine bu yapıya 1985 yılında, yazar ve pedagog olan Brezilya'nın ilk Eğitim Bakanı Gustavo Capanema'nın ismi verildi. 1930'larda tamamlandığında dünyada devlet siparişi ile tamamlanmış ilk modernist gökdelen idi. O dönemde Le Corbusier bile henüz bu kadar yüksek bir modernist yapı tasarlamamıştı. Le Corbusier'nin teorik olmayıp inşa edilme fırsatı elde eden ilk çok katlı tasarımı olan Unité d'Habitation binası bile ancak 1947 yılında inşa edilmeye başlanabilmiştir. 1943 yılında tamamlanan Gustavo Capanema Sarayı'nda hem Brezilya kültürünün hem de modern stilinin malzemeleri ve tekniklerinden faydalanılmıştır. Mesela geleneksel Portekiz tekniği olan azulejo tekniği, Le Corbusier'a ait olan brise-soleil tekniği, koloni mimarlığının renk tonları, Roberto Burle Marx’ın tropik bahçe tasarımları gibi unsurlar başarılı bir şekilde bir arada kullanılmıştır.
1939 yılında Oscar Niemeyer, 1939 New York Dünya Fuarı'ndaki Brezilya Fuar Pavyonu'nu Lucio Costa ve Paul Lester Wiener ile birlikte tasarladı. Bu tasarımdan etkilenen dönemin New York Belediye Başkanı Fiorello La Guardia, kendisine şehrin anahtarını hediye etti.
Yirminci yüzyılın ortalarında gelindiğinde Brezilya'daki modernist mimarlık Reyner Banham'ın belirttiği gibi "dünyadaki ilk ulusal modern mimarlık stili" olarak tanındı. 1940 ve 1950'li yıllarda basılan mimarlık dergilerinde özelikle Oscar Niemeyer ve Affonso Eduardo Reidy'nin tasarımları geniş bir şekilde yer bulmuştur.