Anayasa’da %10 gibi bir baraj yoktur. Baraj 298 sayılı Kanunla konulmuştur.
BİREYSEL BAŞVURU
1) Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde milletvekili olarak iki dönem Parti’mizin Anayasa Bütçesi üzerindeki görüşleri hep tarafımdan beyan edilmişti. Bu beyanlarımda ısrarlı biçimde, Anayasa Mahkemesi nezdinde insan haklarıyla ilgili bir dairenin mutlaka kurulması gerektiğini vurgulamıştım.
2) Ayrıntıya girmeden belirtelim ki bu talebimiz, 2010 yılında, Anayasa’da değişiklik yapan 5982 sayılı Kanunla “Bireysel Başvuru” sistemiyle büyük ölçüde karşılanmıştır.
3) “Bireysel Başvuru” sistemi Anayasa’nın 148.maddesi ile Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 45-51.maddelerinde düzenlenmiştir.
4) Anayasa’nın 148.maddesinin 3.fıkrasına göre;
“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.”
5) Buna göre bir aday milletvekili seçilecek kadar, diyelim 40 bin oy almıştır. Ancak partisi %10’luk barajı aşamamıştır. Bu yüzden, kendisine milletvekili mazbatası verilmemiştir.
Buna karşılık kendisinden daha az oy alan, misalen 30 bin oy toplayan diğer bir aday sırf partisi %10’luk barajı geçtiği için milletvekili seçilmiş sayılacaktır.
Biz, konu daha iyi anlaşılsın diye 40.000 - 30.000 misalini verdik ama, bireysel başvuru için bir tek oyun fazla olması bile yeterlidir.
Bu durumda 40 bin oy alan aday bakımından bir hak ihlalinin olduğu hiçbir tartışmaya meydan vermeyecek kadar açıktır.
İşte Anayasa Mahkemesi, daha çok oy aldığı halde, mazbatası başkasına verilen aday bakımından (tıpkı Ergenekon ve Balyoz davalarında olduğu gibi) bir hak ihlalinin olup olmadığını tespit edecek ve mazbatanın hak sahibine verilmesini sağlayacaktır.
6) Hemen belirtelim ki Anayasa’da %10 gibi bir baraj yoktur.
7) Baraj 298 sayılı Kanunla konulmuştur.
8) Anayasa’nın 11.maddesine göre kanunlar Anayasa’ya aykırı olamaz.
9) Herhangi bir aday, seçilecek kadar oy aldığı takdirde, partisi barajı aşamamış olsa bile, Anayasa’nın 148.maddesinin 3.fıkrasında aranan şartların tamamını sağlamış olacaktır.
10) Çünkü seçme ve seçilme hakkı Anayasa’nın teminatı altında bulunan bir temel haktır.
Anayasa Mahkemesi’nin 9 Eylül 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 23.07.2014 tarih ve Başvuru numarası 2014/5425 olan kararına göre (yerel seçimler Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin kapsamına girmediği halde) milletvekili seçimleri Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin kapsamına girmektedir.
11) Öte yandan Yüksek Seçim Kurulu’nun kararları için, Anayasa madde 79 uyarınca olağan kanun yolu tüketilmiş sayılmaktadır.
12) Anayasa Mahkemesine başvuru süresi seçim kurulu kararının tebliğ (öğrenildiği) tarihten itibaren 30 gündür.
NOT:
Baraj olayının bir türünü biz, Refah Partisi döneminde, 1996 yılında yaşadık.
Şöyle ki:
1995 Genel Seçimlerinden Refah Partisi (RP) birinci parti olarak çıkmıştı.
Teamül gereği Meclis başkanının RP’den seçilmesi, hükümeti kurma görevinin de RP Genel Başkanına verilmesi gerekiyordu.
Fakat Anayasa teamülüne itibar edilmesi. Meclis başkanlığına ANAP’lı Sayın Mustafa KALEMLİ seçildi. Hükümeti kurma görevi de ANAP Genel Başkanı Sayın Mesut YILMAZ’a verildi.
Sayın YILMAZ, hükümeti kurdu. Hükümet için güvenoyu oylaması yapıldı. Meclis Başkanı hükümetin güvenoyu aldığını açıkladı.
Gerçekten, kanun gücünde olan Meclis İçtüzüğü’nün 105.maddesine göre hükümet güvenoyu almıştı. Çünkü 105.madde “Kabul oylarının sayısı ret oylarının sayısından fazla olması halinde hükümet güvenoyu almış sayılır” diyordu.
Ama Anayasa, oldukça karışık biçimde, farklı bir ifade kullanıyordu.
Anayasa 96.maddesinde “Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anayasa’da başkaca bir hüküm yoksa, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir”diyordu.
Güven oylamasında kabul oylarının sayısı ret oylarının sayısından –hem de epey- fazlaydı ama oylamaya katılanların salt çoğunluğuna ulaşmıyordu.
Bu durumda İçtüzüğe göre güvenoyu almış olan Hükümet, Anayasa’ya göre güvenoyu almamıştı. En azından Refah Partisi’nin iddiası böyle idi.
Tüzük Anayasa’ya aykırı olamazdı.
RP kadrolarına göre Hükümetin güvenoyu almış sayılabilmesi için kabul oylarının ret oylarından fazla olması yetmezdi. Aynı zamanda salt çoğunluğa da ulaşması gerekiyordu.
Salt çoğunluğu bulmak için ise “kabul oyları”+ “ret oyları”+ “çekimser oylar” toplanmalı ve ikiye bölünmeliydi.
Konu, Anayasa Mahkemesi’ne götürüldü.
Neticede RP kadrolarının iddiası Anayasa Mahkemesi tarafından kabul gördü. Hükümetin güvenoyu almadığı anlaşıldı. Mesut Yılmaz hükümeti düştü.
54.Efsane Erbakan Hükümeti (Refah-Yol) kuruldu.
Kısacası, önümüze konan engel 1996’da Anayasa Mahkemesi yoluyla aşılmıştı.
Hiç şüphe yoktur ki seçilecek kadar oy alan adayların mazbataları, Partileri %10’luk barajı aşamamış olsa bile, bireysel başvuru sonunda kendilerine mazbataları verilecektir.
Gayet tabiidir ki seçilecek kadar oy alamadığı halde sırf partisi %10’luk barajı geçtiği için seçilmiş sayılan kişinin de mazbatası iptal edilecektir.
Tıpkı haksız olarak görevden alınan bir bürokratın yerine, bir başkasının atanması halinde görevden alınan bürokratın mahkeme kararıyla yeniden görevine dönmesi (hakkını alması) gibi. 07.10.2015
Prof. Dr. Mustafa KAMALAK
60 küsür yaşında
