Rosasepia
Ordinaryus
Kaktüsler Radyasyonu Emer mi?
Ev ortamında yayılan radyasyondan korunmak için TV ve bilgisayar ekranlarının yanına konulan kaktüs bitkisinin radyasyonu emdiği iddiası yanlıştır ve bu konuda yapılmış bilimsel bir çalışma yoktur.
Hemen her kaktüs sukkulenttir, yani suyu depolamaya yarayan koyu renkli etli kısımları vardır. Kaktüslerin ana vatanı Amerika’dır. Kaktüs, çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. Birçok kaktüs süs bitkisi olarak kullanılır, bazıları beslenme ya da yem için yetiştirilir, bazılarının da meyveleri tüketilir. Boyar madde elde edilen kırmız (kırmızı bit ya da kabuklu böcek), bazı kaktüslerde yaşayan bir böceğin ürünüdür.
Kaktüslerin radyasyon ışınlarını topladığı konusunda bilimsel bir veri elde edilmemiştir. Bu konu, kulaktan kulağa dolaşıp şehir efsanesine dönüşmüştür.
Radyasyon nedir?
Radyasyon, bir kaynaktan gelen, uzayda dolaşan ve çeşitli materyallere nüfuz edebilen bir enerjidir. İnsanların maruz bırakıldığı radyasyonların çoğu yine insan eliyle üretilen elektronik ürünlerden kaynaklanmaktadır. Bunlar teşhis röntgen cihazları, televizyonlar, radyolar, mikrodalga fırınlar, ampullerden yayılan ışık, radar cihazları ve lazerlerdir. Bazı durumlarda, teşhis röntgenleri gibi cihazlardan gelen radyasyon kasıtlıdır ve faydalı bir amaca hizmet eder. Radyasyon her zaman çevremizdedir. Bazen tehlikeli, bazen değildir ve neredeyse tüm insanlar radyasyona maruz kalır.
Radyasyon hem doğal hem de insan yapımıdır. Vücutlarımız her gün topraktan ve yer altı gazlarından, güneşten ve uzaydan gelen kozmik radyasyona maruz kalır. Ayrıca tıbbi teşhis aletlerinden, televizyonlardan, cep telefonlarından ve mikrodalga fırınlardan insan yapımı radyasyona maruz kalırız. Radyasyon her zaman tehlikeli değildir. Güce, radyasyon türüne ve maruz kalma süresine bağlı olarak tehlike arz edebilir.
Kaktüslerin Radyasyonu Çekme İhtimali
Tüm radyasyon türleri bir dalgadır ve tıpkı su dalgaları gibi yayılır. Dalga boyları ve frekansları vardır. Yayılırken yolları üzerinde bulunan cisimler tarafından emilebilir, geri yansıtılabilir ya da hiçbir etki bırakmadan geçip giderler. X ışınları ve gama ışınlarının frekansları çok yüksektir. Bu ışımalar pek çok yüzeyden geçerler. Çevreye konulan kaktüsler tarafından emilmeleri, kişiye değil kaktüse doğru yönelmeleri söz konusu değildir. Kaktüslerin bir kurşun gibi radyasyona kalkan olma ihtimalleri yoktur, olsalar bile, radyasyon yayılan TV, mikrodalga fırın ya da cep telefonlarının çevresini kaktüslerin tamamen kaplaması gerekir; bu da mümkün değildir.
Kaktüslerin radyasyonu çektiğine dair bilimsel bir araştırma yoktur. Bir internet sitesinde şu şekilde bir yazı paylaşılmıştır:
“1980’lerin ortalarında, İsviçre, Chardonne’daki Jeobiyoloji Enstitüsündeki araştırmacılar, baş ağrısı ve yorgunluğa yakalanan çalışanların gözlemcilerin testleri kapsamında, yanlarında bir kaktüs ile iki yıl çalıştıktan sonra daha iyi hissettiklerini açıkladı. Kaktüslerin sert güneş radyasyonunun etkilerine karşı koyduğu bir hipotez öne sürülmüştür. Bilim kanıtlamamıştır, ancak çalışırken neden güvenli bir ortam olmasın ve küçük bir doğanın tadı çıkarılmasın ki?”
Böyle kısa ve kanıtlanmamış bir yazıyla şehir efsanesi güçlendirilmiştir. Oysa yapılan test hiçbir radyasyon ölçümünü içermemiştir. Sadece yorgunluğu aldığı düşüncesiyle, bunun bilimsel bir gerçek olabileceği söylenmiştir.
Türkiye’deki akademik kuruluşlarda görev yapan radyoloji uzmanları, kaktüsün radyasyonu emerek hapsettiği konusunda bir bilgiye sahip olmadıklarını açıklamış, TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, ”Atomları iyonlaştıracak kadar yüksek enerjiye sahip olmayan radyasyon, hedef malzeme üzerinde bir miktar ısı artışına yol açar ve bilindiği kadarıyla, canlı organizmalar üzerinde olumsuz bir etkiye sahip değildir” şeklinde konu hakkında bilgilendirme yapmıştır. Selçuk Üniversitesi Radyasyon Onkolojisi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Mine Genç, vatandaşların kesin olmayan bilgilerle, sözde radyasyonu emdiği için kaktüs satın almasının şaşırtıcı olduğunu, bu konuyla ilgili özel bir araştırma yapmadıklarını, kaktüsün radyasyonu emmesiyle ilgili bugüne kadar bir bilgiyle karşılaşmadıklarını ve görevlerinin de radyasyonunun olumsuz etkilerini araştırmak değil, radyasyonu kullanarak hastaları tedavi etmek olduğunu söylemiştir.
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu da konuyla ilgili olarak açıklama yapmış, bilimsel kurumlarca yapılmış bir araştırma veya çalışmanın henüz mevcut olmadığını ya da hala çalışmaların sürdüğünü belirtmiştir.
Tüm bu açıklamalara ve belirsizliğe rağmen, Türkiye’de ve dünyada kaktüs satışları artmaya devam etmektedir.
/Ertan ÖZMEN
