İngilizler dillerindeki Arapça kelimelerden habersiz
İngilizcede diğer Avrupa dilleri, özellikle İspanyolca ve İtalyanca üzerinden geçen çok sayıda kelime bulunuyor. Çoğunlukla bilimsel veya ticari kavramlarn karşılığı olan bu kelimeler Orta Çağda Arap dünyasının bilim alanındaki üstünlüğünü ve Arap tüccarların bu dönemdeki durumunu gösteriyor.
Arap dünyasının bilim dünyasına ilk ve en önemli katkısı “sıfır” sayısı olarak biliniyor. Sıfır “hiçlik” kelimesinin tedavülden kalkmasına sebep oldu. Sanskritçe “boş” anlamına gelen “śūnya” kelimesinin yanlış çevrilmesi sonucu ortaya çıkmış olup Arapça hem “hiç” hem de “ sıfır” kelimesinin yerine kullanılıyor.
MATEMATİK KAVRAMLARI ARAPÇADAN
Matematik kavramlarına bir diğer katkı da “algebra” kelimesi oldu. Bu ifade yenileme anlamına gelen Arapça “al-jabr” kelimesinden geliyor. 9’uncu yüzyıl kitabı olan Ebu Abdullah Muhammed bin El-Harezmi tarafından yazılan "El’Kitab’ül-Muhtasar fi Hısab’il Cebri ve’l-Mukabele (Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap) 12’nci yüzyılda Latinceye çevrilerek “algebra” kelimesinin kullanılmaya başlanmasını sağladı. El-Harezmi'nin İngilizceye tek katkısı bu değil, kendi isminden ilhamla İngilizce “algoritma” kelimesi kullanıldı.
KİMYA VE ASTRONOMİ İLE İLGİLİ KELİMELER
Kimyada kullanılan “alkali” de Arapça “al-qali” kelimesinden geliyor. İronik bir şekilde İngilizcedeki “alkol” kelimesi de göz sürmesi anlamına gelen “kohl” kelimesinden türedi.
Astronomi ve gemicilik alanında ise “azimut”un Arapça “as-sumut” kelimesinden türediği ve ayrıca “zenith” (zirve) anlamına gelen kelimenin de “samt-al-râ's” kelimesinden türediği biliniyor. Nadir (en düşük nokta) bezer şekilde nazir as-samt kelimesinden geliyor.
TİCARİ KAVRAMLAR DA ARAPÇA
Araplar Avrupa için önemli ticaret ortaklarıydı ve ticaretle alakalı birçok sözcük Arapçadan türedi.
Arap tüccarların Avrupa'ya tanıştırdığı birçok ürün bulunuyor. Enginar anlamına gelen “artichoke” Arapça “ al-karsufa”dan, keçi boynuzu anlamındaki “carob” ise “karrûba”dan, kahve kelimesi “qahwa”dan, safran “za'farân”dan sumak “summāq”tan ve kimyon anlamına gelen “caraway” Arapça “al-karawiya”dan geliyor.
MEYVE VE BİTKİ İSİMLERİ
Limon (lemon) ve lime (kireç) kelimeleri Arapça “līma” kelimesinden geliyor ancak bu kelimelerin kökeni Sanskritçe ve Farsça üzerinden Arapçaya geçiyor.
Portakal da (orange) benzer bir yolculuk yapıyor. Güney Hindistan dillerinden başlayarak muhtemelen “nāram” kelimesinden Sanskritçe ve Farsçadan Arapçaya “nāranj,” kelimesiyle ve İngilizceye de İtalyanca ve Fransızcadan geçti.
Patlıcan (aubergine) Sanskritçe kökenli "vātiga-gama" kelimesinden geliyor. Farsçadan “bâdengân" gelen kelime Arapça'ya “al-badinjān" şeklinde geçerek Katalanca'da “albergínia", Fransızca'da “aubergine " olarak kullanılıyor ve en son ingilizceye geçiyor.
Kayısı da yolculuğuna muhtemelen Latince “praecoquum” (vaktinden önce olgunlaşmış) kelimesinden başlayarak Yunanca “praikókion” ardından Arapçaya “al-burqūq” şeklinde geçti. Avrupa'ya İtalyanca ve İspanyolca aracılığıyla geçen kayısı İngilizcede “apricot” olarak kullanılıyor.
Pamuk “qoton” kelimesinden, yasemin “ yasmīn” (muhtemelen Farsça kökenli) , esrar Arapça “hashīsh” (kuru ot anlamında) kelimelerinden geliyor.
EŞYALAR
Bazı ev ürünleri örneğin minder, döşek anlamında mattress kelimesi Arapça “matrah” kelimesinden geliyor. Aynı şekilde sofa Arapça “soffa” kelimesinden geçmiştir.
Ayrıca şekerin kökeni Hintçeden geliyor ancak Arapçadaki “sukkar” kelimesinden “sugar” şeklinde İngilizceye geçiş yapıyor.
Dünya Bülteni