Ehl-i Sünnet
Kıdemli Üye
- Katılım
- 5 Şub 2011
- Mesajlar
- 3,061
- Tepkime puanı
- 139
- Puanları
- 0
İBAHA'NIN / MÜBAHIN İKİ TÜRÜ
Usul kitaplarının satır aralarında mübahın iki türünden söz edilmekle birlikte çoğu zaman bu ikisi arasındaki farklara temas edilmez. Bu iki tür, "İbaha-i asliyye / akliyye" ile "ibaha-i şer'iyye"dir. Bunların benzeştiği ve farklı olduğu noktaları belirterek meseleyi netleştirmeye çalışalım:
A. BENZEŞTİĞİ YÖN
Her ikisi de mübahlık hükmünü ifade eder. Bu kategoride yer alan bir fiili yapma veya terk etme halinde sevap veya günah söz konusu olmaz.
B. AYRILDIĞI YÖNLER
1. İbaha-i şer'iyye / şer'î mübah, bizzat şer'î delille sabit olan mübahtır. Kur'an'da veya sünnette "size helal kılındı", "sizin için sakınca / günah yoktur", "yapabilirsiniz" şeklindeki ifadelerle sabit olan mübah şer'î mübahtır.
Buna karşılık aklî mübah, ispat edici bir şer'î delille değil nefyedici aklî delille sabit olur. Bir başka deyişle aklî / aslî mübah, akılda yer alan aslî hükmü değiştiren, aksine şer'î bir delil olmadığı için bir şeyin mübah kabul edilmesidir.
Buna göre şer'î mübah nasslarla sabit iken, aklî mübah istishab deliliyle sabittir.
2. Şer'î mübahın mübahlığını -bunların nasslarda yer aldığını bilerek- inkâr etmek küfrü gerektirir. Mesela nasslarda ehl-i kitabın kestiğini yemenin ve kadınlarıyla evlenmenin helal olduğu bildirilmiştir. Şimdi bir kimse bu âyeti bildiği halde herhangi bir tevilde bulunmaksızın, neshedildiğini ortaya koymaksızın yahut muarız bir delil getirmeksizin bu âyetin hükmünü inkâr ederse kâfir olur. Çünkü Allah'ın helal kıldığını helal tanımamak küfürdür.
Buna karşılık aklî mübahın mübahlığını reddetmek küfrü gerektirmez. Çünkü bu, nasslarla sabit bir hüküm değildir.
3. Aklî mübahların mübahlığı konusu ictihada ve dolayısıyla ihtilafa açıktır. Çünkü "eşyada aslolan mübahlıktır" görüşü ittifakla benimsenmiş bir görüş olmayıp bu konuda ihtilaflar bulunmaktadır. Buna karşılık şer'î mübahların mübahlığı konusu ictihada kapalıdır.
Son olarak şunu belirtelim:
Mübah olan şeylerin tümünün nasslarla belirtilmesine imkân yoktur; çünkü mübahları sınırlandırmak mümkün değildir. Hal böyle iken bazı şeylerin helal, caiz, mübah, sakıncasız olduğunun nasslarla açıkça belirtilmesinin sebebi bu konuda muhatapların zihninde oluşabliecek tereddütleri, kafa karışıklıklarını gidermektir. Vallahu a'lem.
(Soner Duman /10.Temmuz.2017/Pazartesi)
Usul kitaplarının satır aralarında mübahın iki türünden söz edilmekle birlikte çoğu zaman bu ikisi arasındaki farklara temas edilmez. Bu iki tür, "İbaha-i asliyye / akliyye" ile "ibaha-i şer'iyye"dir. Bunların benzeştiği ve farklı olduğu noktaları belirterek meseleyi netleştirmeye çalışalım:
A. BENZEŞTİĞİ YÖN
Her ikisi de mübahlık hükmünü ifade eder. Bu kategoride yer alan bir fiili yapma veya terk etme halinde sevap veya günah söz konusu olmaz.
B. AYRILDIĞI YÖNLER
1. İbaha-i şer'iyye / şer'î mübah, bizzat şer'î delille sabit olan mübahtır. Kur'an'da veya sünnette "size helal kılındı", "sizin için sakınca / günah yoktur", "yapabilirsiniz" şeklindeki ifadelerle sabit olan mübah şer'î mübahtır.
Buna karşılık aklî mübah, ispat edici bir şer'î delille değil nefyedici aklî delille sabit olur. Bir başka deyişle aklî / aslî mübah, akılda yer alan aslî hükmü değiştiren, aksine şer'î bir delil olmadığı için bir şeyin mübah kabul edilmesidir.
Buna göre şer'î mübah nasslarla sabit iken, aklî mübah istishab deliliyle sabittir.
2. Şer'î mübahın mübahlığını -bunların nasslarda yer aldığını bilerek- inkâr etmek küfrü gerektirir. Mesela nasslarda ehl-i kitabın kestiğini yemenin ve kadınlarıyla evlenmenin helal olduğu bildirilmiştir. Şimdi bir kimse bu âyeti bildiği halde herhangi bir tevilde bulunmaksızın, neshedildiğini ortaya koymaksızın yahut muarız bir delil getirmeksizin bu âyetin hükmünü inkâr ederse kâfir olur. Çünkü Allah'ın helal kıldığını helal tanımamak küfürdür.
Buna karşılık aklî mübahın mübahlığını reddetmek küfrü gerektirmez. Çünkü bu, nasslarla sabit bir hüküm değildir.
3. Aklî mübahların mübahlığı konusu ictihada ve dolayısıyla ihtilafa açıktır. Çünkü "eşyada aslolan mübahlıktır" görüşü ittifakla benimsenmiş bir görüş olmayıp bu konuda ihtilaflar bulunmaktadır. Buna karşılık şer'î mübahların mübahlığı konusu ictihada kapalıdır.
Son olarak şunu belirtelim:
Mübah olan şeylerin tümünün nasslarla belirtilmesine imkân yoktur; çünkü mübahları sınırlandırmak mümkün değildir. Hal böyle iken bazı şeylerin helal, caiz, mübah, sakıncasız olduğunun nasslarla açıkça belirtilmesinin sebebi bu konuda muhatapların zihninde oluşabliecek tereddütleri, kafa karışıklıklarını gidermektir. Vallahu a'lem.
(Soner Duman /10.Temmuz.2017/Pazartesi)