Garip kuşun yuvası, su kabağından
Osmanlı'daki kuş sevgisinin göstergesi kuş evleri zamanla kaybolmaya yüz tutsa da Alaattin Çankaya bu geleneği devam ettiriyor. Korumasız kuşlar için ahşaptan ve su kabağından kuş evleri tasarlıyor.
Şu an İstanbul'un muhtelif yerlerindeki 500 kuş evini üç yıl içinde 10 milyona çıkarmayı hedefliyor.
Osmanlı Devleti'nin hayvan hakları konusunda hassasiyeti çoğumuzun malumu. Kuşlara karşı beslediği sevgi, Türk mimarisinde, özellikle 16. yüzyıldan itibaren kendini göstermiş. Genellikle binaların en çok güneş alan cephelerine ve emniyetli yerlerine yapılan kuş evleri sizin de dikkatinizi çekmiştir. Saka, serçe, çalıkuşu, sığırcık, kırlangıç gibi korunmaya muhtaç kuşlar için yapılan bu barınaklar günümüzde de farklı şekillerde, kuş sevdalılarının gayretleriyle devam ediyor. Alaattin Çankaya da bu gönüllülerinden biri. Çankaya, İstanbul'un muhtelif yerlerinde su kabağı ve ahşaplardan oyma 500 civarında kuş yuvasının yapılmasına vesile olmuş. Çalışmalarını eşi ve çocuklarıyla birlikte yürütüyor. Halen Özel Ufuk Okulları'nda öğretmenlik yapan Çankaya kendini ressam, fotoğraf sanatçısı, kuş evleri araştırmacısı, kuş bilimci ve çevre gönüllüsü olarak tanımlıyor.
İlk defa 1990 yılında Amasya 2. Beyazıt Camii'nin duvarında dikkatini çeken kırık dökük bir kuş eviyle başlamış hikaye. Önce sormuş soruşturmuş, "Ne işe yarar, bu kuş evleri?" diye. O günden itibaren 20 yıldır korumaya muhtaç kuşları araştırmaya devam ediyor. Osmanlı'nın sosyal düzenini sağlayan önemli dayanak cümlelerinden, "Yerdekilere merhamet ediniz ki, göktekiler de size merhamet etsin." hadis-i şerifini düstur edinmiş. Alaattin bey, "Ekolojik denge nasıl sağlanır?" sorusunun cevabı bu cümlenin içinde saklı." diyor.
Osmanlı'da bina yapımı için kesilen her ağaçtaki kuş yuvalarının yerine kuş evleri yapılmış. 500 yıl öncesine ait bu evler hâlâ duruyor. Fakat bu hassasiyet özellikle İstanbul'da devam ettirilememiş. Alaattin Bey bu eksikliği kendine dert edinmiş. Karga, saksağan, martı gibi baskın kuşlar, korumasız küçük kuşların yumurtalarını, yavrularını öldürmesinler diye Kuş Projesi oluşturmuş. Sayıları azalan korumasız kuşlar nedeniyle bozulan ekolojik dengeye de dikkat çekiyor. Küçük kuşların azalması, sivrisinekler, larvalar, kurtçuklar, kelebekler, hamamböcekleri gibi 60 çeşit zararlının şiddetle çoğalmasına neden olmuş. Küçük kuşların korunması ve çoğalması için iki çeşit kuş evi tasarlanmış. Biri kolayca elde edilebilir kabuklu ahşaplardan oyarak küçük kuşların girebileceği, büyük kuşların kafasını sokamayacağı ölçüde. Diğeri de su kabağından. Önce bunların dayanıklılığı test edilmiş. Torosların ve Karadeniz Bölgesi'nin iç kesimlerinde dışarıda 20 yıl dayanabilecek su kabaklarının yetiştiği tespit edilmiş. Su kabakları yeterli büyüklüğe gelince toplanıyor. Uygun şekilde yuva deliği açılıyor ve bazı işlemlerden sonra ağaçların dallarına asılıyor. Dışı kaygan olduğu için fare gibi zararlı hayvanlar tırmanamıyor. Çankaya, sponsor bulunabilirse özel ya da kamu binalarının cephelerine mermerden oyma kuş evleri de yapabileceklerini söylüyor. Su kabağından yapılan kuş evleri Florya'da, Eyüp Kültür Müdürlüğü'nün civarındaki ağaçlara asılmış. Ahşaptan oyma tasarımlar da Ataşehir'deki Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi'ndeki ağaçlara yerleştirilmiş. Bu proje İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, Eyüp Belediyesi ve Ali Nihat Gökyiğit Vakfı'ndan büyük destek görmüş. Ufuk Okulları da yardımlarını eksik etmemiş.
Hedef, çocuklar ve çocuk ruhu taşıyanlar
Alaattin Çankaya'nın Kuş Projesi'nin amacı, ekolojik mücadeleyi estetik anlayışıyla günümüz insanlarına kazandırmak. Hedef, çocuklar ve çocuk ruhu taşıyanlar. Çocukları aktif kılmak için Ufuk Okulları bünyesinde bir kulüp de kurmuş. Proje kapsamında İstanbul'daki yuva sayısı önümüzdeki 3 yıl içinde 10 milyona çıkarılacak. Projenin namı ülke sınırlarını da aşmış. Projeye yabancılar da ilgi gösteriyor. Çalışmalar, ABD'nin tüm eyaletlerinde yayımlanmış. Projenin bir ayağının Japonya'da devam etmesi için de görüşmeler sürüyor. Çankaya, projeye destek olmak isteyen gönüllülere kapılarının her zaman açık olduğunusöylüyor. Kendisine ulaşmak isteyenler
[email protected] adresinden irtibat kurabilir.
ZAMAN
