Bir Ozanımız Vardı (Aşık Veysel)

SaLtan · 30 Eki 2006

bir forumdan alıntıdır

“üçyüzonda gelmiş idim cihana”

veysel şatıroğlu, 1894’te sivas’ın şarkışla ilçesine bağlı sivrialan köyünde dünyaya geldi. veysel’in dünyaya geliş öyküsü, anadolu köylerinde hemen birçok çocuğun yaşadığı olağan bir doğum biçimidir. ama, bugün özellikle dışarıdan bakanlar için ilginçtir, olağandışıdır. anlatmak gerekirse, annesi gülizar ana, sivrialan dolaylarındaki ayıpınar merasında koyun sağmaya giderken sancısı tutmuş, oracıkta dünyaya getirmiş veysel’i. göbeğini de kendisi kesmiş, bir çaputa sarıp yürüye yürüye köye dönmüştür.

veysellere yörede “şatıroğulları” derler. babası “karaca” lakaplı, ahmet adında bir çiftçidir. veysel’in dünyaya geldiği sıralar, çiçek hastalığı sivas yöresini kasıp kavurmaktadır. veysel’den önce, iki kız kardeşi çiçek yüzünden yaşamlarını yitirmiştir.

yedi yaşına girdiği 1901’de sivas’ta çiçek salgını yeniden yaygınlaşır; o da yakalanır bu hastalığa. o günleri şöyle anlatıyor: “çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. onu giyerek beni çok seven muhsine kadına göstermeye gitmiştim. beni sevdi. o gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kayarak düştüm. bir daha kalkamadım. çiçeğe yakalanmıştım... çiçek zorlu geldi. sol gözüme çiçek beyi çıktı. sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. o gün bu gündür dünya başıma zindan.”

bu düşmeden sonra veysel’in belleğine bir de renk işler: kırmızı. düşerken büyük bir olasılıkla elinde sıyrık oluyor, kanıyor. bunu eşi gülizar ana şöyle anlatıyor: “bilinmez değilsin, renklerden yalnız kırmızıyı hatırladı. gözleri gönlüne çevrilmeden önce, yani çiçek hastalığına yakalanmadan önce düşmüştü. kan görmüştü. kanın rengini hatırlardı yalnız. kırmızıyı... yeşili de elleriyle bulur ve severdi.”

sağ gözünün görme şansı varmış, ışığı seçebiliyormuş bu gözüyle o sıralar. yalnız yakınlardaki akdağmağdeni’nde doktor varmış. babasına “çocuğu akdağmadeni’ne götür, orada gözünü açacak bir doktor var” demişler. sevinmiş babası.

ne var ki, olumsuzluklar yakasını bırakmamış veysel’in. “bir gün inek sağarken babası yanına gelmiş. veysel ansızın dönüverince; babasının elinde bulunan bir değneğin ucu öteki gözüne girivermiş. o göz de akıp gitmiş böylece.”

ali adında bir ağabeyisi ve elif adında bir kızkardeşi varmış veysel’in. tüm aile çok üzülmüş, günlerce gözyaşı dökmüş bu hale. bundan böyle bacısı elinden tutarak gezdirmeye, dolaştırmaya başlar veysel’i. gittikçe içine kapanmaktadır veysel. emlek yöresi olarak adlandırılan sivas’ın bu âşığı/ozanı bol diyarında, veysel’in babası da şiire meraklı, tekkeyle içli-dışlı biriymiş. veysel’in dertlerini birazcık da olsa unutacağı bir uğraş olsun diye bir saz verir eline. halk ozanlarından da şiirler okuyup, ezberleterek avutmağa çalışırmış oğlunu. ayrıca yöre ozanları da zaman zaman babası şatıroğlu ahmet’in evine uğrar, çalıp söylermiş. merakla dinlermiş bunları veysel. komşuları molla hüseyin de sazını düzenler, kırılan tellerini takarmış.

ilk saz derslerini babasının arkadaşı olan divriği’nin köylerinden çamışıhlı ali ağa’dan (âşık alâ) almış. kendini de iyice saza vermiş; usta malı şiirlerden çalıp söylemeye başlamış. karanlık dünyasını aydınlatan ozanlar dünyasıyla çamışıhlı ali tanıştırıyor daha çok veysel’i. pir sultan abdal, karaoğlan, dertli, rühsati gibi usta ozanların dünyalarıyla tanışıyor böylece.

“âşık veysel’in hayatında ikinci mühim değişiklik seferberlikte başlamıştır. kardeşi ali de cepheye gitmiş, küçük veysel kırık telli sazıyla yalnız kalmıştır. harp patladıktan sonra veysel’in bütün arkadaşları, emsalleri cepheye koşuyorlar. veysel bundan da mahrum...

böylece münzevi olan ruhunda ikinci bir inziva da açılmıştır. arkadaşsızlık acısı, sefalet, onu çok bedbin, umutsuz ve mahzun ediyor. artık küçük bahçesindeki armut ağacının altında yatıp kalkmakta, geceleri ağaçların ta tepelerine çıkarak içindeki derdini göklere ve karanlıklara bırakmaktadır.”

o günlerini aşık veysel şöyle anlatır enver gökçe’ye;

“eve girerim, yüzüm asık: anam babam halimi bilmez. ben onlara derdimi, dokunmasın diye, açamam. onlar benim kafa tuttuğumu zannederler, bense derdimi dökmekten çekinirim, öyle ki, sazdan bile farır gibi oldum.”

bunda biraz anadolu’da “erkek oğlan” olgusunun etkisi varsa, daha çok veysel’in vatanseverliğinin, vatana olan borcunu ödeme duygusunun ağırlığı vardır. sonradan şöyle dizeleştirir bunu:

“ne yazık ki bana olmadı kısmet

düşmanı denize dökerken millet

felek kırdı kolumu, vermedi nöbet

kılıç vurmak için düşman başına.

bugünler müyesser olsaydı bana

minnet etmez idim bir kaşık kana

mukadder harici gelmez meydana

neler geldi bu veysel’in başına.”

veysel’in annesi ve babası seferberlik sonlarına doğru “belki biz ölürüz ve kardeşi veysel’e bakamaz” düşüncesiyle veysel’i esma adında, akrabalarından bir kızla evlendiriyorlar. esma’dan bir kız, bir oğlu oluyor veysel’in. oğlan çocuğu daha on günlükken annesinin memesi ağzında kalarak ölüyor... veysel’in acıları bununla da bitmiyor; aksilikler, talihsizlikler üst üste gelmeye başlıyor. 1921’in 24 şubat’ında annesi bir gün ondan onsekiz ay sonra da babası ölüyor. bu arada bağ, bostan işleriyle uğraşıyor. köye de bir çok âşık gelip gitmekte, karacaoğlan’dan, emrah’tan, âşık sıtkı, âşık veli gibi saz şairlerinden çalıp söylemektedirler. köy odalarındaki bu âşık fasıllarından veysel de geri kalmamaktadır.

ağabeysi ali’nin bir kız çocuğu daha olunca çocuklara ve işlere bakması için bir azap (hizmetkar) tutuyorlar. bu hizmetkar ileride veysel’in bağrında açılacak başka yaranın sebebi olacaktır. bir gün veysel hasta yatarken, kardeşi ali de keven toplamakta iken, veysel’in ilk eşi olan esma’yı kandırarak kaçırıyor bu yanaşma. veysel’in acılı yaşamına bir acı daha ekleniyor böylece.

karısı bir başına bırakıp gittiğinde veysel’in kucağında henüz altı aylık kızı varmış. iki yıl kucağında gezdirmiş veysel onu, ne çare o da yaşamamış.

bir şiirinde dile getirdiği gibi:
“talih çile kadar sözü bir etmiş,

her nereye gitsem gezer peşimde.”

bin katmerli acılar silsilesi kısacası.

“o artık alemden, bu diyardan uzaklaşmak, göçmek isteyen bir ruh haleti içindedir. 1928’de en iyi arkadaşı olan ibrahim ile adana’ya gitmeye karar veriyorlar. fakat sivas’ın karaçayır köyünde deli süleyman isminde birisi âşığı bu ilk seyahatinden vazgeçiriyor. veysel’i dinleyelim:

“bu adam, saz çalarım dinler, söze başlarım keser. gideyim derim, ‘ah kivra, çoluk çocuk ağlaşıyor, gel gitme’ diye elime ayağıma düşer. nihayet dayanamadım, gitmiyorum vesselam diye bu seyahatten vazgeçtim.”

veysel’in köyünden ilk ayrılışı şöyledir: zara’nın barzan baleni köyünden kasım adında birisi veysel’i köyüne götürerek iki üç ay beraber yaşıyorlar. kendisini adana’ya göndermeyen deli süleyman, sivas’lı kalaycı hüseyin, veysel’e yol arkadaşlığı ediyorlar. dönüşte veysel, hafik’in yalıncak köyüne ve zara’nın girit köyüne uğrayarak 9 liraya güzel bir saz alıyor; sivas’tan sivrialan’a dönerlerken arkadaşları bir “üç kağıtçı” grubuna yakalanarak bütün paralarını kaybediyorlar. arkadaşları veysel’in 9 lirasını da alarak kumara veriyorlar. veysel bu hadiseden bir müddet sonra hafik’in karayaprak köyünden gülizar adlı bir kadınla evleniyor.”

1931 yılında sivas lisesi edebiyat öğretmeni olan ahmet kutsi tecer ve arkadaşları “halk şairlerini koruma derneği”ni kuruyorlar. ve 5 aralık 1931 tarihinde de üç gün süren halk şairleri bayramı’nı düzenliyorlar. böylece veysel’in yaşamında önemli bir dönüm noktası işlemeye başlıyor. denebilir ki, veysel için a.kutsi tecer’le tanışması hayatında yeni bir başlangıcı işaretliyor.

1933’e kadar usta ozanlarından şiirlerinden çalıp söylüyor. cumhuriyet’in onuncu yıldönümünde a. kutsi tecer’in direktifleriyle bütün halk ozanları cumhuriyet ve gazi mustafa kemal üzerine şiirler düzmüşler. bunlar arasında veysel de var. veysel’in günışığına çıkan ilk şiiri böylece “atatürk’tür türkiye’nin ihyası”... dizesiyle başlayan şiir oluyor. bu şiirin gün yüzüne çıkışı, veysel’in de köyünden dışarıya çıkması oluyor.

o zaman sivrialan’ın bağlı olduğu ağacakışla nahiyesi müdürü ali rıza bey, veysel’in bu destanını çok beğeniyor, “ankara’ya gönderelim” diye istiyor. veysel de “ata’ya ben giderim” diye vefalı arkadaşı ibrahim ile yayan yola düşüyor. karakışta yalınayak, başı kabak yola çıkan bu iki arı gönül, bu iki insan örneği, üç ay yol çiğneyerek ankara’ya geliyorlar. veysel ankara’da konuksever tanıdıkların evlerinde kırkbeş gün misafir kalıyor. destanı atatürk’e getirmek hevesiyle geldiğini söylüyorsa da destanı atatürk’e okumak kısmet olmuyor. eşi gülizar ana: “ata’ya gidemediğine bir, askere gidemediğine iki; yanardı ki o kadar olur...” diyor. ancak, hakimiyet-i milliye (ulus) basımevinde destanı gazeteye veriliyor. destan gazetede üç gün boyunca yayınlanıyor. bundan sonra da bütün yurdu dolaşmaya, dolaştığı yerlerde çalıp-söylemeye başlıyor, seviliyor, saygı görüyor.

o günleri şöyle anlatıyor: “köyden çıktık. yaya olarak yozgat köylerinden çorum-çankırı köylerinden geçip üç ayda ankara’ya gelebildik. otele gitsek para yok. ‘nere gidek? nasıl edek?” diye düşünüyoruz. dediler ki: “burada erzurumlu bir paşa dayı var. o adam misafirperverdir.” o zamanlar dağardı diyorlardı, (şimdiki atıf bey mahallesi) orada ev yaptırmış paşa dayı. gittik oraya. adamcağız hakikaten misafir etti. birkaç gün kaldık o zaman, ankara’da, şimdiki gibi kamyon filan yok. bütün işler at arabalarıyla görülüyor. at arabaları olan, hasan efendi adında bir adamla tanıştık. o, bizi evine götürdü. kırkbeş gün hasan efendi’nin evinde kaldık. gideriz, gezeriz, geliriz; adam yemeğimizi, yatağımızı, herşeyimizi sağlar. dedim ki: -hasan efendi biz buraya gezmek için gelmedik! bizim bir destanımız var. bunu, gazi mustafa kemal’e duyurmak istiyoruz! nasıl ederiz? ne yaparız?’

dedi ki: -‘vallahi ben böyle işlerle ilgili değilim. burada bir milletvekili var. adı mustafa bey, soyadını unuttum. bu işi ona anlatmak gerek. belki size o yardımcı olabilir.’

gittik mustafa bey’e derdimizi anlattık. öyle böyle bir destanımız var. gazi mustafa kemal’e duyurmak istiyoruz. ‘bize yardım et!’ dedik.

dedi ki: -‘amaan! şimdi şaire falan önem veren yok. kıyıda köşede çalın çağırın. geçin gidin!’

-‘yok öyle değil dedik. biz destanımızı okuyacağız, mustafa kemal’e!’

milletvekili mustafa bey, ‘okuyun da bir dinleyeyim bakayım’ dedi. okuduk dinledi. o zamanlar ankara’da çıkan hakimiyet-i milliye gazetesi’yle konuşacağını söyledi. ‘yarın bana gelin!’ dedi. gittik. ‘ben karışmam’ dedi. sonunda kesti attı. biz ordan döndük geldik. ‘ne yapsak?’ diye düşünüyoruz. sonunda, ‘matbaaya biz gidelim’ dedik. saza, tel alıp takmak eski telleri yenilemek de gerekti. ulus meydanı’ndaki çarşıya, o zamanlar karaoğlan çarşısı diyorlardı. saz teli almak için karaoğlan çarşısı’na yürüdük.

ayağımızda çarık. bacağımızda şal-şalvar, şal-ceket, belimizde kocaman bir kuşak.! efendim polis geldi: -‘girmeyin’ dedi. ‘çarşıya girmek yasak!’ bizi tel alacağımız çarşıya sokmadı.

polis: -‘yasak diyoruz. siz yasaktan anlamaz mısınız? orası kalabalık. kalabalığa girmeyin!’ diye diretti.

-‘peki girmeyelim’ dedik. polisi güya salmış gibi yürümeye devam ettik. adam geldi, arkadaşım ibrahim’e çıkıştı. –‘kafadan gayri müsellah mısın? girmeyin diyorum. beynini patlatırım senin!’ diye çıkıştı.

-‘beyefendi biz dinlemiyoruz! biz çarşıdan saz teli alacağız!’ dedik. o zaman polis, ibrahim’e: -‘tel alacaksan bu adamı bir yere oturt. git telini al!’ neyse gitti ibrahim teli aldı geldi. tel taktık. ama sabahleyin çarşıdan da geçemiyoruz. sonunda matbaayı bulduk.

-‘ne istiyorsunuz?’ dedi müdür.

-‘bir destanımız var. gazeteye vereceğiz!’ dedik.

-‘çalın bakayım; bir dinleyeyim!’ dedi. çaldık dinledi!

- ‘ooo! çok iyi’ dedi. ‘çok güzel.’
yazdılar. ‘yarın gazetede çıkar’ dediler. ‘gelin de gazete alın!’ orada bize telif hakkı olarak biraz da para verdiler. sabahleyin gidip 5-6 gazete aldık. çarşıya çıktık. polisler:

- ‘oooo! âşık veysel siz misiniz? rahat edin efendim! kahvelere girin! oturun!’ dediler. bir iltifat başladı ki sormayın! çarşıda bir zaman gezdik. fakat yine mustafa kemal’den ses yok. dedik: ‘bu iş olmayacak.’ amma hakimiyet-i milliye gazetesi’nde destanımı üç gün birbiri üstüne yayınladılar. mustafa kemal’den yine ses çıkmadı. köye dönmeye karar verdik. fakat cebimizde yol paramız da yok. ankara’da bir avukatla tanışmıştık.

avukat: - ‘ben belediye başkanına bir mektup yazayım. belediye sizi köyünüze parasız gönderir!...’ dedi. elimize bir mektup verdi. belediyeye gittik. orada bize dediler ki: - ‘siz sanatkâr adamsınız. nasıl geldinizse öyle gidersiniz!’

döndük avukata geldik. ‘ne yaptınız?’dedi. anlattık. ‘durun bir de valiye yazalım!’ dedi. valiye de dilekçe yazdı. valiye dilekçemizi imzalayıp yine belediyeye buyurdu. belediyeye ilettik. belediye bize: -‘yok!’ dedi. ‘paramız yok! sizi gönderemeyiz!’ dedi.

avukat içerledi ve kahretti: - ‘gidin! işinize gidin!’ dedi. ‘ankara belediyesi’nin sizin için parası yokmuş; tükenmiş!’ dedi. acıdım avukata.

‘nasıl edelim? ne edelim?’ derken bir de ‘halkevi’ne uğrayalım bakalım. belki oradan bir şey çıkar’ diye düşündük. mustafa kemal’e gidemiyok. halkevine gidek. bu defa, halkevine, bizi kapıcılar bırakmıyor ki girelim. orada dinelip duruyorduk.

içeriden bir adam çıktı: -‘ne geziyorsunuz burada? ne yapıyorsunuz?’ diye sordu.

-‘halkevine gireceğiz ama bırakmıyorlar!’ diye cevap verdik.

-‘bırakın! bu adamlar, tanınmış adamlar! âşık veysel bu!’ dedi.

o içeriden çıkan adam, bizi edebiyat şubesi müdürüne gönderdi. orada: -‘ooo! buyurun! buyurun! dediler. halkevinde bazı milletvekilleri varmış. şube müdürü onları çağırdı: -‘gelin halk şairleri var, dinleyin.’ dedi.

eski milletvekillerinden necib ali bey: -‘yahu dedi bunlar fakir adamlar. bunlara bakalım. bunlara birer kat elbise de yaptırmalı. pazar günü de halkevinde bir konser versinler!’

hakikaten bize, birer takım elbise aldılar. biz de o pazar günü ankara halkevi’nde bir konser verdik. konserden sonra cebimize para da koydular. ankara’dan köyümüze işte o parayla döndük.
plağa okuduğu ilk türkü ise, emlek yöresinin ünlü ozanlarından âşık izzeti’nin:

“mecnunum, leyla’mı gördüm

bir kerrece baktı geçti.

ne söyledi ne de sordum

kaşlarını yıktı geçti

soramadım bir çift sözü

ay mıydı gün müydü, yüzü

sandım ki zühre yıldızı

şavkı beni yaktı geçti.

ateşinden duramadım

ben bu sırra eremedim

seher vakti göremedim

yıldız gibi aktı geçti.

bilmem hangi burç yıldızı

bu dertler yareler bizi

gamzen oku bazı bazı

yar sineme çaktı geçti..

izzetî, bu ne hikmet iş

uyur iken gördüm bir düş

zülüflerin kement etmiş,

yar bonuma taktı geçti.” şiiridir.
köy enstitüleri’nde saz öğretmenliği yapıyor. bu okullarda türkiye’nin kültür yaşamına damgasını vurmuş birçok aydın sanatçıyla tanışma olanağı buluyor, şiirini iyiden iyiye geliştiriyor.

1965 yılında türkiye büyük millet meclisi, özel bir kanunla âşık veysel’e, “anadilimize ve milli birliğimize yaptığı hizmetlerden ötürü” 500 lira aylık bağlanmıştır.

21 mart 1973 günü, sabaha karşı saat 3.30’da doğduğu köy olan sivrialan’da, şimdi adına müze olarak düzenlenen evde yaşama gözlerini yumdu.

âşık veysel’in yaşamını özetlemek gerekirse, erdoğan alkan’ın şu betimlemesi en güzel cümleleri oluşturur: “kızılırmak soru işaretine benzer, zara’dan doğar, hafik ve şarkışla’dan sonra sivas topraklarını terkeder. bir yay çizip kayseri’yi, nevşehir’i, kırşehir’i, ankara’yı ve çorum’u sular, samsun’un bafra ilçesinde denize dökülür, âşık veysel’in yaşam öyküsü kızılırmak gibidir. bir ucu bafra’dadır, bir ucu da zara’da. bafra’ya dek uzanan acılı bir yaşam zara’nın doğusundaki kızıldağ’ın gür sularıyla beslenip sona erer.”

sanati

dünya görüşü

hem yaslandığı köy / kasaba kültürünün etkisi hem de çağdaş anlamda bir eğitim olanağından yararlanamamanın getirdiği doğal sonuçla, köy / kırsal kesiminin kaderci dünya görüşü onda da egemendir. bunları söylerken, veysel’in içerisinde bulunduğu ruh halinin de değerlendirilmesinden yanayım. kuşkusuz, çocukluk ve gençlik yıllarında yaşadığı bir yığın olumsuz etkinin, yaşama bakışını, onu nasıl bir küskünlüğe ittiğini görmezden gelemeyiz.

bir sanatçının dünya görüşünü elbette, yaşadığı sosyal çevre belirler. bunu biraz daha somutlaştırırsak, içerisinde yaşadığı maddi yaşam koşulları belirler. âşık veysel’in yaşadığı sosyal çevre, köy ile kasaba kültüren sahip, ekonomik anlamda tarıma dayalı, kapitalizm öncesi üretim biçimleri egemen, sanayileşme sıfır... bir de ekonomik yapının paralelinde, eğitim-öğretim gibi etkenlerin düşüklüğü, savaştan yeni çıkmış bir toplumun ekonomik ezikliği eklenip, çiçekten telef olan insanların coğrafyası düşünülürse, veysel’i biçimlendiren sosyal çevre çok kolay anlaşılır. bir de toplumsal / sosyal çevrenin yazılı kültürden uzaklığı, bütün edebi / sanatsal birikimini sözlü kültürüyle oluşturduğu gerçeği gözardı edilmezse, bu koşullar içerisindeki sanatçı tipinin anlaşılması daha kolay olur. bu sosyal çevreye, üstüne üstlük bir de göz gibi bir organını yitirmiş insanın fiziki eksikliği eklenirse veysel’i anlamak, şiirlerini de yerli yerine oturtmak daha kolay olur.

gözlerinin görmeyişi, onu bütünüyle etkilemiştir. öyle ki:

“kuş olsan da kurtulmazdın elimden

eğer görsem idi göz ile seni”

derken âşık veysel’in bu anlamda duyduğu hasretin ne kadar derin olduğu kolaylıkla anlaşılır.

adnan binyazar, veysel’deki görme eksikliğini, onun dizeleriyle yorumlarken “bal”a “tuz” katılmıştır diye vurguluyor.

SaLtan · 30 Eki 2006

gerçi âşık veysel çoğu kere olumsuzluklardan feleği suçlu bulup, sebebi orada ararken; öte yandan okul gibi, fabrika gibi, hastane gibi hayatta somut işlerliği olan atılımların, pozitif unsurların şiirini de yazar. bu bakımdan ondaki feleğe yaslanmayı, kaderciliği bilimin karşısında bir kadercilik, körükörüne bir saplantı olarak algılamamak gerekir.

“dünya tebdil oldu durum değişti,

kimi aya gider kimi cennete”

derken, onun bilimsel gelişmelere kulak kabartırken, karşılaştırma yaptığı etkenleri de değerlendirme bakımından ciddi bir perspektif oluşturduğunu görürüz, “ay” ve “cennet” kavramlarını bir bakıma iki değişik inanma biçimi anlamında kullanıyor o.

sonra bir başka şiirinde:

“dünyanın en zengin aklını gördüm

sermayesin sordum dedi ki okul.

insanlara hizmet yaptığın yardım,

merhametin duygum dedi ki okul.

sudan ateş yapan en güzel sanat

dünyayı ışığa kaplarsın kat kat

fikriyle mi ettin bunları icat

rehberim oldu dedi ki okul.

bu bir keramet mi yoksa hüner mi

göz görmezse gönül buna kanar mı

öksüz tarlada sapan döner mi

eker biçer motor dedi ki okul.

kanat takar gökyüzünde uçarsın

denizleri müdanasız geçersin

soğuğu yağmuru nasıl seçersin

rasathane kurmuş dedi ki okul.

çeşitli taşıtlar bir de trenler

hekim olup her yareyi saranlar

bunu sen mi yaptın yoksa erenler

daha neler yapar dedi ki okul.

radyo hayrete düşürdü beni

her dilden biliyor yok amma cam,

ilim akıl fikir yaratmış bunu

lambası dalgası dedi ki okul.

insanlar kafası bunları bulan,

ilimdir dünyada hakikat olan

bütün bu işlerin temelim kuran

inan buna veysel dedi ki okul” diyor.

bu ve bu türden başka örnekler, âşık veysel’deki tanrı / felek gibi doğaötesi kavramların bir bağnazlık ya da tek çareymiş gibi gösterilmediğini belirtiyor. bu bakımdan onda herhangi bir katılık göremeyiz. esnektir, hoşgörüdür.

zaman zaman umutsuzluk ve hiçlik duygusuna kapılsa da veysel, büsbütün yaşama sarılmayı elden bırakmaz. yaşamı anlama ve anlamlandırma çabası sürekli ağır basar. ayrıca “ahiret” kavramı da ondan derin değildir.
“âşık veysel’in belirgin bir felsefesi var mıydı?” sorusuna ruhi su şu yanıtı veriyor: “felsefe sözcüğü ile toplumun içinde veysel’in önerdiği ya da benimsediği bir düşünce biçimi var mıydı diye soruyorsanız, vardı elbet. bütün iyi niyetli, babacan insanlarımız gibi, o da çalışmayı öğütlerdi. yerine göre, geleneklerimize bağlı kalmayı önerdiği de olurdu. kendi inancı sevgiye, hoşgörüye ve insanın yaratıcı gücüne dayanan bir inançtı, ama toplumdaki gelişmeler hakkında ne düşündüğü sorulduğu zaman, ne söylemesini istediklerini sezecek kadar da akıllıydı.”

veysel’in bir özelliği de şu: dinî şekilciliğin baskısına dayanmaması onu kırmaya çalışması, allah ile samimi, senli benli olması. daha doğrusu bektaşi geleneğine bağlılığı... tanrıya hitap şiirinde olduğu gibi:

“kainatı sen yarattın

her şeyi yoktan var ettin

beni çıplak dışar attın

cömertliğin nerde senin.”

nejat birdoğan, “kimi şiirinde veysel’i düşünce olarak coşkulu, ozan olarak henüz yetersiz buluruz. aslında bu tür şiirlerinin daha sonrakilerinde bile bir ozandan çok bir toplum eğitmeni veysel’i görürüz. bu çalışmalarında veysel cumhuriyetin korunmasında ve ulus bütünlüğüne yardımcı olarak şiiri bir araç gibi görür. davranışlarında da böyledir. düşünce olarak tertemiz bir adamın eylemlerinde de namuslu, çalışkan olduğu ve özellikle doğru tanılara başvurduğu gözlenir. kızılırmak üzerinde kaplan deresi köprüsü’nü köy köy dolaşıp para toplayarak yaptırması ondaki bu sorumluluğun bir göstergesidir.

ama bize kalırsa veysel’den en olgun şiirler insanı ve insanla ilgili öğeleri konu alan şiirlerdir. bu deyişlerde veysel, insanın kaynağından başlayarak bir gövdede canlanmasını, bu süre içerisinde nasıl çalışması, nasıl davranması gerektiğini ve bu yolun sonunda gene kaynağına dönmesini anlatır. bir başka tanımla tasavvuf ozanı veysel vardır bu deyişlerde. bağlı olduğu inancın ıssız bir anadolu köyünde kendisine aşıladığı bu duygular, veysel’de gönül gözü ile geliştirilmiş, veysel aleviliğin büyük sırrını gönlünde çözmüştür.” diye değerlendirmektedir.

batıl inançlara, çağdışı tutuma karşı olan veysel, bu konuda da oldukça duyarlıdır.
“devri cumhuriyet asırı yirmi

uyan bu gafletten uyuma yurttaş.

dünya ayaklanmış aya gidiyor

uyan bu gafletten uyuma yurttaş

bırak sar’öküzü varsın yayılsın

set çekme gözlere herkes ayılsın

her köşeye bir fabrika kurulsun

uyan bu gafletten uyuma yurttaş

yürüyen yolcuyu çekme geriye

dikkat eyle karıncaya arıya,

gidiş böyle kavuşaman huriye

uyan bu gafletten uyuma yurttaş.

zarar gelmez sana kaçınma sazdan

günahın korkusu çıkmıyor bizden
vazgeç demiyorum sana namazdan

uyan bu gafletten uyuma yurttaş.

destekle fakiri okut yetimi

bu hayırlar dinimizce kötü mü

idrak eyle hidrojeni atomu

uyan bu gafletten uyuma yurttaş.

dökülen yağmurun kilogramı,

ölçmüş biçmiş metre midir kare mi

çok yatarsın azdırırsın yaramı

uyan bu gafletten uyuma yurttaş.

göklere fırlıyor bu kadar füze

bu işler bir ibred değil mi bize

istiyor aydaki sırları çöze

uyan bu gafletten uyuma yurttaş.

allah’ın varlığı mevcut insanda

ilim akıl fikir sermaye sende

çalıştır gemiyi otur dümende

uyan bu gafletten uyuma yurttaş.

hiçbir şey bilmezsin dik biraz kavak

boş gezene derler serseri savak

yumma gözlerini dünyaya bir bak

uyan bu gafletten uyuma yurttaş.

veysel ne durursun herkes gidiyor

bu şiiri bile tek başına yukarıda onun hakkında vurguladığım belirlemeleri aydınlatacak niteliktedir. görüldüğü üzere, o toplumdaki değer yargılarını hayatın somut gerçekleriyle örneklendirerek eleştiriyor. taraf oluyor burada veysel. bilimden yana, aydınlıktan yana, gelişmeden, somut gerçeklerden yana taraf oluyor. “bırak sar’öküzün varsın yayılsın” derken, “dünyanın sarı öküzün boynuzları üzerinde durduğu” inancıyla alay ediyor. gözlerine set çekme diyor. sonra, tanrı’yı insanlaştırıyor, allah’ın varlığı mevcut insanda” diyor.

“ancak, temel görüşlerine, açısına bakacak olursak, veysel, bir toplumcu bilinç açısıyla, bilinçli bir toplumcu ozan açısıyla yanaşmamıştır bu konuya. veysel kendisine doğal gelen bu ayrıcalıkları tanrıya, kadere ve doğal gibi gördüğü birtakım güçlere atfetmiştir. karşısına aldığı toplumsal düzen değil, doğal düzendir.”

“onun sanatı var olanı öven, mevcuda kanaat eden romantik sanattır” türünden vurgulamalarla veysel’i dar çerçevede ele almanın, kestirmeden yargıda bulunmanın ne âşık veysel’i anlamaya katkısı olacaktır, ne de bu vurgulamayı yapan araştırmacılarda gözlendiği üzere, geleneği ve geleneği sürdürenlerin çok yetkin oldukları savını kanıtlamaya. oysa âşık veysel, yaşamıyla, yaptıklarıyla, şiirleriyle vardır. değerlendirmelerimizi bu somut gerçeklikten hareket ederek yaparsak, anlamlı bir katkıda bulunmuş olabiliriz.

yukarıdaki vurgulamalarda da değindiğim gibi, âşık veysel içerisinde bulunduğu kültürel ortam açısından köy-kasaba mekânında yetişmiş, bu çevrenin değerleriyle örgütlenmiş bir sosyal düzenin insanıdır. köylülüğün getirdiği tipik bir özellik de, tutarsızlıktır. onun içerisinden çıktığı kültürün terimiyle söylersek “vefasızlık” onda da görülür. özellikle, onun gelişmesinde, tanınmasında, sesinin ve sözünün yaygınlaşmasında büyük katkısı olan halkevleri, köy enstitüleri gibi kurumlara karşı veysel, yaşadıkları sürece sahip çıkmış, övgüler dizmiştir, ama onlar kapatılınca pek oralı olmamış, tepki göstermemiştir. en büyük zaafı da budur.

gelenek ve âşık veysel

bütün halklar da olduğu gibi, türkler’in de en eski sanat ürünleri büyüsel törenlerden kaynaklanmaktadır.

türk edebiyatı tarihine ilişkin mükemmel denebilecek kaynakların bulunmayışı, biraz geniş bir alana yayılmalarından ve hareket halinde olmalarından kaynaklanıyorsa da, biraz da yazılı edebiyatının çok geç tarihlerde oluşmaya başlamasından ileri gelmektedir. hatta, türk edebiyatı ve tarihine ilişkin en eski belgeleri de çin kaynaklarından öğreniyor olmamız da bunu açıkça gösteriyor. “en eski türk şairleri – tonguzlar’ın şaman, mogol ve boryatlar’ın bo veya bugue, yakutlar’ın oyun (ouioun), altay türkleri’nin kam, samoitler’in tadibei, finovalar’ın tietoejoe, yani bakıcı, kırgızlar’ın baksı-bakşı, oğuzlar’ın ozan dedikleri –sahir-şair’lerdir. sihirbazlık, rakkaslık, mûsikişinâsilik, hekimlik gibi birçok vasıfları kendilerinde toplayan bu adamların, halk arasında büyük bir yer ve ehemmiyetleri vardı. muhtelif zaman ve mekanlarda bunlara verilen ehemmiyet derecesi, kıyafetleri, kullandıkları mûsiki aletleri, yaptıkları işlerin şekli tabiî değişiyor; fakat semadaki ma’butlara kurban sunmak, ölünün ruhunu yerin dibine göndermek, fenalıklar, hastalıklar ve ölümler gibi fena cinler tarafından gelen işleri önlemek, hastalıkları tedavi eylemek, bazı ölülerin ruhlarını semaya yollamak, hatıralarını yaşatmak gibi muhtelif vazifeler hep ona aittir. bütün bu muhtelif işler için tabiî muhtelif ayinler vardı. bunların bir kısmı unutulmakla, yahut şekil değiştirmekle beraber, bir kısmı hâlâ kırgızlar’da, altaylar’da, kazaklar’da yaşamaktadır. şaman yahut baksı, bu ayinlerde istiğrak hâline gelerek birtakım şiirler okur ve onları kendi mûsiki aletiyle çalar, beste ile beraber olan ve sihirli bir mâhiyeti haiz sayılan bu güfteler, türk şiirinin en eski şeklini teşkil etmektedir.”

bu ayinlerde kullanılan müzik aletlerinden biri davulsa, kuşkusuz diğeri de kopuzdur. abdülkadir inan xi. yüzyıl tarihçilerinden gardizi’ye dayanarak, eski yenisey kırgızları’nın şaman ayinlerinde saz çaldıklarını belirtir. abdülkadir inan “bugünkü kırgız kazak baksıları kopuz kullanırlar. eski oğuzlar’da, islam’dan sonra, şamanizm geleneklerini devam ettiren ozan’lar kopuzu mübarek saymışlardır. dede korkut her hikayede kopuzu ile meydana çıkıyor, ad verirken, dua (alkış) ederken hep kopuz çalıyor; oğuz kahramanı kopuzun sesinden kuvvet alarak mücadelede galip oluyor.” der.

bütün ilkel topluluklarda görüldüğü üzere, eski türk topluluklarında da ozan ya da kam, baksı gibi adlarla anılan bu kişilikler, söz söylemeye, saz / kopuz / davul çalma gibi yeteneklerin yanısıra, büyücülük, hekimlik vb. çeşitli görevleri de üzerlerinde toplamışlardır. bu bakımdan da toplum üzerinde oldukça etkindirler.

iş bölümünün yaygınlaşması ozan, kam, baksı gibi toplumun ileri gelen ve birçok işi birarada yürüten bu kişiliklerini de değiştirmiş, dinsel törenler için din adamları, sağaltım için hekim, vb. meslekler gelişmiştir.

“islamiyet’in kabulü ile terkedildiği düşünülen ozan-baksı geleneğinin, beş asır sonra birdenbire islami biçimde ortaya çıkması kanaatimizce mümkün değildir.” diyen prof. dr. umay günay, bunu şöyle açıklıyor: “bu edebiyatın geçiş devri ile ilgili örneklerin şimdiye kadar tespit edilememiş olması şansızlıktır. islamiyet’in kabulünden sonra yeni bir yurt edinme gayreti ve mücadelesi içinde olan türklerin bu dönemde yeni dini benimseme ve yayma çabası ile bugün tekke edebiyatı adı ile anılan tarzda eser vermeleri ve bunlara daha çok itibar etmeleri makul bir düşüncedir. ancak unutulmamalıdır ki bu konudaki ilk eserlerde arap-fars edebiyatından daha sonraki yüzyıllarda alınan nazım şekilleri ve nazım unsurları ile değil, milli nazım şekillerimiz ve unsurlarımız dahilinde meydana getirilmiştir. ozan-baksı geleneği ile bu arada bir ölçüde tekke tarzında tesirli olurken diğer taraftan yok olmama çabası göstermiş ve kendi kural ve kalıplarını daima sahip olduğu bir esnekliği kullanarak yeni şartlara uydurmuştur. xv. yüzyılda yazıya geçirildiği xi-xii. yüzyıllarda teşekkül ettiği kabul edilen dede korkut hikayelerindeki ozan tipi ve şiir icra geleneği ayrıca hikaye kahramanlarının zaman zaman karşılaştıkları olayları ve duygularını anlatmak için sazlarını ellerine alarak deyişler söylemeleri xvi. asırdan günümüze kadar izlediğimiz âşık edebiyatından farklı değildir. ozan-baksı geleneğinin hususiyetlerinden olan büyücülük, hekimlik, din adamlığı gibi hususiyetler islamiyet’ten sonra terkedilmiştir. âşıklar eğitimciliği ve sanat temsilciliğini üstlenmiştir.”

âşık olarak adlandırılan sanatçı tipi, şiir, nazım ve düz yazı karışımı bir öykü çeşidinin yaratıcısı olarak tanımlanmakta. boratav: “... bir yönüyle eski destan (épopé) geleneği sürdüren, ama başka bir yönüyle, adının da belirttiği gibi “sevda şiirleri” (lirik türden şiirler) söylemekle görevlenmiş bir sanatçıdır. onun yaratıcılığı irtical iledir: şiiri yazmaz, söyler. onda şiir müzikten ayrılmaz; demek ki sadece söylemez, çalar ve çağırır. âşıklar düz konuşma biçiminde söylemekle şiir söylemeyi dilden söylemek ve telden söylemek deyimleriyle ayırırlar; bununla âşık’ın şiirini söylerken sözlere eşlik eden müzik aracının, sazın, âşık’ın şiirlerinden ayrılmaz bir öğe olduğu anlatılmak istenir.” diyor ve ekliyor: “demek ki âşık şiiri sözlü gelenekte oluşan ve gelişen bir sanattır; müzikten ayrı düşünülmeyeceği, bir kerteye kadar “seyirlik-dramatik” öğeleri olan “katışık” bir anlatı sanatını kapsar.”

âşık veysel’i bu gelenek içerisinde düşündüğümüzde, âşık edebiyatı’nda gördüğümüz ve giderek bir âşık edebiyatı esası olan bade içme / buta alma kavramının onda görülmediğini, usta-çırak ilişkisinin de, yaşam öyküsü bölümünde de ayrıntılı olarak görüldüğü gibi, âşık veysel’de bir yol gösterme biçiminde ortaya çıktığını, gelenekle öyle içiçe bir durum sergilemediğini görürüz. gelenekte görülen usta-çırak ilişkisi, bir ustanın yanında hem sazı öğrenmek ve geleneği öğrenmek hem de bir süre birlikte dolaşmakla belirir. âşık veysel’de durum pek böyle değildir. örneğin, âşık veysel bade içmemiştir. badesiz âşıktır. günümüzde bile kimi âşıkların yakıştırdığı pir elinden dolu içmek gibi bir ayrıcalığı da olmamıştır. âşık veysel’de âşık edebiyatı’nda gördüğümüz esaslardan biri olan hikaye anlatma da yoktur. âşık karşılaması olan atışma, muamma asma ya da çözme gibi geleneğin içerisinde olan olgularla da pek oralı değildir âşık veysel. onun kimi atışmaları vardır ama, bunlar da gelenek içerisinde görülen tipte değildirler.

gerçi âşık veysel, halk şiirimizde önemli yere sahip kimi ozanların adlarını anarak, (karacaoğlan, dertli, yunus soyum var / mansur’a benzeyen bazı huyum var) bu geleneğe bağlılığını dile getirir ama, onun bu dile getirmesi geleneksel halk şiirinde görüldüğü türden bir dile getirme değildir. hatta bir şiirinde:
elimden bir dolu içtim

türlü türlü derde düştüm.”

diyerek bade içme geleneğiyle çağrışım yaratsa da, gerçekte o anlamda bir işlevi yoktur bu dizelerin. adnan binyazar’ın biraz daha ileri giderek “veysel’de “dolu içmiş”, hak aşığı ozanlar kuşağına katılmıştır.” vurgulaması bu bakımdan aşırı abartma sayılmalıdır.

kurt reinhard “sivas vilayeti âşık melodi tipleri” başlıklı çalışmasında, âşık veysel ekolü olarak nitelendirilen ve orta anadolu bölgesini içeren âşık ezgilerini anonim halk türküleri ve ezgilerinden farklı olarak şöyle ifade etmektedir.” âşık ezgileri, güftenin mısralarında sayısıyla bağlantılıdır. doldurma veya tekrar edilen kelimeler açık biçimde telafuz edilmektedir. ezgilerde belli motifler sık sık tekrarlanmakta, türkülerde sazın belli bir bölümü kullanılmaktadır. türkülerde ani bitiş veya yavaşlayarak sona ulaşmak büyük ölçüde sazı icra edenin arzusuna ve sanatına bağlıdır. âşık ezgilerinde sol sesi ana ton olmakla beraber lâ ve mi seslerinin ana ses tonu olarak kullanıldığı örnekler vardır.

âşık ezgileri, konuşma uslûbunun ağır bastığı ezgiler ve ezgilerin ağır basıp konuşma uslûbunun gerilediği iki gruptan oluşur. konuşma ritmine ayak yaygın olarak benimsendiği örneklerde ezgi yavaşlar ve konuşma ritmine ayak uydurur. ezgi çok kere güftenin arkasındadır, bu uslûpta önemli olan sözlerin anlaşılması olduğu için ezgiden zaman zaman feragat edildiği olur. sözlerden ziyade ezgilerin ağır bastığı tiplerde ise, bir hece birden fazla nota ile seslendirilir, ezgilerin kazandığı bu tipte ise, güfteler bir ölçüde daha zor anlaşılır durumdadır.”

bu durumda şu çıkıyor karşımıza: birincisi, âşık veysel bizim klasik anlamda algıladığımız âşık değildir, ikincisi gelenek âşık veysel’e kırılmıştır.

ahmet kutsi tecer bu konuda ilginç bir benzetme ve değerlendirme yapıyor.

“âşık veysel’de veysel şatıroğlu dirilirken, veysel şatıroğlu’nda âşık veysel bitiyor. tanzimat’tan gelenlerle onun farkı, gelenekten çıkageldiği için, bir ses farkıdır. onun teli bize göre bağlanmıştır. tanzimat’ın teli taklit bir bağlanmadır; evvelkisine “düzen”, ikincisine “akort” dediğimiz gibi, veysel bir bakıma, öbür çağdaşlarını okumuş gibidir; mesela, ceyhun kansu, veysel’i ne kadar okumuşsa, şatıroğlu da ceyhun’u o kadar okumuştur. veysel’le çağdaşları arasında o kerte birbirini çeken taraflar vardır. ceyhun kansu ile faruk nafız çamlıbel ne kadar birbirinden ayrı ise, şatıroğlu da çağdaşlarından bu tarzda ayrılır. onu diğerlerinden ayıran taraf, demin de belirttiğim gibi, tanzimat geleneği yerine, halk şiiri geleneğinden çıkmasıdır. veysel şatıroğlu, âşık veysel’le halk şiiri geleneği yaşamış ve “bugün”e oradan gelmiştir.”

âşık veysel’in kanımca en büyük özelliği burada geleneği kırmasında çıkıyor karşımıza. ilk dönem ürünlerinde görülen zayıflık, ağır didaktik yan da böylece arınıyor.

ancak, şunu da yabana atmamak gerekiyor; onu büsbütün gelenekten de soyutlamayız. enver gökçe’nin dediği gibi: “halk şairlerimizin eserlerinde ortak özellikler olan saz-söz ayrılmazlığı klasik şark edebiyatının estetiğinde önemli bir yer tutan idalizim meyli ve bu meylin halk şiirinde işleyen mücereretlik vasfı âşık veysel’in sanatında da egemen unsurlardır. kısaca âşık veysel, tabiatı duyuşu, duyarlılığı dini bir zümreye bağlı egemen bir karakteri olmamasına rağmen mistik tarafları, kainat, varlık, yaratılış anlayışı ile geleneğe bağlı bir saz şairidir.”
âşık veysel, hem gelenektir böylece, hem de yenidir. bunu ileride şiirleri üzerinde dururken de daha ayrıntılı olarak göreceğiz; o bunu kendiliğinden yapmıyor; bir bilinç zorluyor onu buraya. örneğin, alevi kültüründe yetişmesine, babasının tekke geleneğine bağlı olmasına karşın âşık veysel diğer tüm alevi ozanlarda görülen duvaz imam söylemiyor; tek bir şiirinde şah sözcüğü, oniki imam geçmiyor. oysa, sonuçta âşık veysel’in çıkığı yer bu kültür, gezip dolaştığı köylerin büyük çoğunluğu alevi köyü. yine onu çağdaşı olan ali izzet ukan’da hiç de böyle değildir. hatta, pir sultan’ın “şah’a gidelim” dizesini, “yare gidelim” diye değiştirmeye kalkacak kadar bir kararlılık vardır onda. demek ki âşık veysel’i bilinçli olarak çevresindekiler bu konuda da ta başından koşullandırılmışlardır ya da kendisi böyle bir ilkeyi yaşam felsefesi olarak seçmiştir. nasıl olursa olsun, veysel, bu anlamda sıkı bir insandır. bir nokta daha var, köy ve kır ozanı olmaktan alabildiğine uzak durması. doğaya yönelik motifleri, imgeleri alabildiğine kullanmasına karşın, veysel köyden dışarı çıkıyor. onun yaşamını, yazgısını yönlendiren başka bir sosyal çevre var: kasaba.

anlatamam derdimi dertsiz insana

Leyl... · 14 Ara 2007

Asik Veysel

Adı:Veysel Soyadı:Şatıroğlu Doğum tarihi:1894

Yaşamı
Aşık Veysel (1894-1973)

“Üçyüzonda gelmiş idim cihana”

Veysel Şatıroğlu, 1894’te Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde dünyaya geldi. Veysel’in dünyaya geliş öyküsü, Anadolu köylerinde hemen birçok çocuğun yaşadığı olağan bir doğum biçimidir. Ama, bugün özellikle dışarıdan bakanlar için ilginçtir, olağandışıdır. Anlatmak gerekirse, annesi Gülizar Ana, Sivrialan dolaylarındaki Ayıpınar merasında koyun sağmaya giderken sancısı tutmuş, oracıkta dünyaya getirmiş Veysel’i. Göbeğini de kendisi kesmiş, bir çaputa sarıp yürüye yürüye köye dönmüştür.

Veysellere yörede “Şatıroğulları” derler. Babası “Karaca” lakaplı, Ahmet adında bir çiftçidir. Veysel’in dünyaya geldiği sıralar, çiçek hastalığı Sivas yöresini kasıp kavurmaktadır. Veysel’den önce, iki kız kardeşi çiçek yüzünden yaşamlarını yitirmiştir.

Yedi yaşına girdiği 1901’de Sivas’ta çiçek salgını yeniden yaygınlaşır; o da yakalanır bu hastalığa. O günleri şöyle anlatıyor: “Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştim. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kayarak düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım... Çiçek zorlu geldi. Sol gözüme çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bu gündür dünya başıma zindan.”

Bu düşmeden sonra Veysel’in belleğine bir de renk işler: Kırmızı. Düşerken büyük bir olasılıkla elinde sıyrık oluyor, kanıyor. Bunu eşi Gülizar Ana şöyle anlatıyor: “Bilinmez değilsin, renklerden yalnız kırmızıyı hatırladı. Gözleri gönlüne çevrilmeden önce, yani çiçek hastalığına yakalanmadan önce düşmüştü. Kan görmüştü. Kanın rengini hatırlardı yalnız. Kırmızıyı... Yeşili de elleriyle bulur ve severdi.”

Sağ gözünün görme şansı varmış, ışığı seçebiliyormuş bu gözüyle o sıralar. Yalnız yakınlardaki Akdağmağdeni’nde doktor varmış. Babasına “Çocuğu Akdağmadeni’ne götür, orada gözünü açacak bir doktor var” demişler. Sevinmiş babası.

Ne var ki, olumsuzluklar yakasını bırakmamış Veysel’in. “Bir gün inek sağarken babası yanına gelmiş. Veysel ansızın dönüverince; babasının elinde bulunan bir değneğin ucu öteki gözüne girivermiş. O göz de akıp gitmiş böylece.”

Ali adında bir ağabeyisi ve Elif adında bir kızkardeşi varmış Veysel’in. Tüm aile çok üzülmüş, günlerce gözyaşı dökmüş bu hale. Bundan böyle bacısı elinden tutarak gezdirmeye, dolaştırmaya başlar Veysel’i. Gittikçe içine kapanmaktadır Veysel.

Bağlamayla İlk Tanışması

Emlek yöresi olarak adlandırılan Sivas’ın bu âşığı/ozanı bol diyarında, Veysel’in babası da şiire meraklı, tekkeyle içli-dışlı biriymiş. Veysel’in dertlerini birazcık da olsa unutacağı bir uğraş olsun diye bir saz verir eline. Halk ozanlarından da şiirler okuyup, ezberleterek avutmağa çalışırmış oğlunu. Ayrıca yöre ozanları da zaman zaman babası Şatıroğlu Ahmet’in evine uğrar, çalıp söylermiş. Merakla dinlermiş bunları Veysel. Komşuları Molla Hüseyin de sazını düzenler, kırılan tellerini takarmış.

İlk bağlama derslerini babasının arkadaşı olan Divriği’nin köylerinden Çamışıhlı Ali Ağa’dan (Âşık Alâ) almış. Kendini de iyice bağlamaya vermiş; usta malı şiirlerden çalıp söylemeye başlamış. Karanlık dünyasını aydınlatan ozanlar dünyasıyla Çamışıhlı Ali tanıştırıyor daha çok Veysel’i. Pir Sultan Abdal, Karaoğlan, Dertli, Rühsati gibi usta ozanların dünyalarıyla tanışıyor böylece.

“Âşık Veysel’in hayatında ikinci mühim değişiklik seferberlikte başlamıştır. Kardeşi Ali de cepheye gitmiş, küçük Veysel kırık telli sazıyla yalnız kalmıştır. Harp patladıktan sonra Veysel’in bütün arkadaşları, emsalleri cepheye koşuyorlar. Veysel bundan da mahrum...

Böylece münzevi olan ruhunda ikinci bir inziva da açılmıştır. Arkadaşsızlık acısı, sefalet, onu çok bedbin, umutsuz ve mahzun ediyor. Artık küçük bahçesindeki armut ağacının altında yatıp kalkmakta, geceleri ağaçların ta tepelerine çıkarak içindeki derdini göklere ve karanlıklara bırakmaktadır.”

O günlerini Aşık Veysel şöyle anlatır Enver Gökçe’ye;

“Eve girerim, yüzüm asık: anam babam halimi bilmez. Ben onlara derdimi, dokunmasın diye, açamam. Onlar benim kafa tuttuğumu zannederler, bense derdimi dökmekten çekinirim, öyle ki, sazdan bile farır gibi oldum.”Bunda biraz Anadolu’da “erkek oğlan” olgusunun etkisi varsa, daha çok Veysel’in vatanseverliğinin, vatana olan borcunu ödeme duygusunun ağırlığı vardır. Sonradan şöyle dizeleştirir bunu:

“Ne yazık ki bana olmadı kısmet
Düşmanı denize dökerken millet
Felek kırdı kolumu, vermedi nöbet
Kılıç vurmak için düşman başına.

Bugünler müyesser olsaydı bana
Minnet etmez idim bir kaşık kana
Mukadder harici gelmez meydana
Neler geldi bu Veysel’in başına.”

Veysel’in annesi ve babası seferberlik sonlarına doğru “belki biz ölürüz ve kardeşi Veysel’e bakamaz” düşüncesiyle Veysel’i Esma adında, akrabalarından bir kızla evlendiriyorlar. Esma’dan bir kız, bir oğlu oluyor Veysel’in. Oğlan çocuğu daha on günlükken annesinin memesi ağzında kalarak ölüyor... Veysel’in acıları bununla da bitmiyor; aksilikler, talihsizlikler üst üste gelmeye başlıyor.

1921’in 24 Şubat’ında annesi bir gün ondan onsekiz ay sonra da babası ölüyor. Bu arada bağ, bostan işleriyle uğraşıyor. Köye de bir çok âşık gelip gitmekte, Karacaoğlan’dan, Emrah’tan, Âşık Sıtkı, Âşık Veli gibi saz şairlerinden çalıp söylemektedirler.

Köy odalarındaki bu âşık fasıllarından Veysel de geri kalmamaktadır.
Ağabeysi Ali’nin bir kız çocuğu daha olunca çocuklara ve işlere bakması için bir azap (hizmetkar) tutuyorlar. Bu hizmetkar ileride Veysel’in bağrında açılacak başka yaranın sebebi olacaktır. Bir gün Veysel hasta yatarken, kardeşi Ali de keven toplamakta iken, Veysel’in ilk eşi olan Esma’yı kandırarak kaçırıyor bu yanaşma. Veysel’in acılı yaşamına bir acı daha ekleniyor böylece.
Karısı bir başına bırakıp gittiğinde Veysel’in kucağında henüz altı aylık kızı varmış. İki yıl kucağında gezdirmiş Veysel onu, ne çare o da yaşamamış.

Leyl... · 14 Ara 2007

Veysel, nasıl Aşık Veysel oldu?

Bunun nedeni:

Kimilerine göre çok sevdiği karısı Esma’nın kaçması.
Kimilerine göre, gözlerinin kör olması.
Kimilerine göreyse, Allah vergisidir.

Aşık Veysel kör bir insandır. Yedi yaşında çiçek hastalığında gözlerini kaybeder. İlaç yok, doktor yok, derde derman olacak biriside yok. Köy yerinde bir hastalanmaya gör, gerisi Allah’a emanet…
Peki, bir kör insanın çevresinden alacağı şeyler neler olabilir? Kültürel ilişki sınırlı, kimlerden neler kapacak, daracık bir dağ köyünden Türkçenin sınırı da belli göremediği şeylere nasıl ulaşsın? Sazı nasıl çalsın, türküleri nasıl yazsın?
Veysel üstün bir hayal gücüne sahiptir. Gözlerinin görmemesi, istediği bazı şeylerden yoksun kalmasının sonucu, beynini ve hayal dünyasını geliştirir. Duyduğu her şeyi kafasına yerleştirmeye çalışır. Kendisiyle alay eden köy çocuklarıyla tartışmak, onlardan aşağı kalmamak için bütün zamanını öğrenmeye ve kendisini topluma kabul ettirmeye ayırır.
Köye gelen ozanları iyi dinler, onlardan bir şeyler öğrenmeyi ilke edinir.
Veysel’in yaşadığı çevreye Emlek adı verilirdi. Şarkışla’ya bağlı dağ köyü, Kızılbaş Türkmenlerinin yaşadığı yörenin adı Emlek’ti.
Emlekse, ozanlar yatağı bir yerdir. Veysel’den önce yaşamış ve Veysel’in yaşıtları büyük ozanlar hep bu köylerden çıkmıştır. Agahi, Kemter, Aşık Veli, Aşık Hüseyin, Ali İzzet, Devrani, Aziz Üstün Talibi, Veysel’le zamanla dost olan dostluk ilişkisi içerisine giren büyük ozanlardı. Sivrialan köyünden Molla Hüseyin, Ali Özsoy Dede, Hıdır Dede hepsi ozan ve öğretici aydınlardı. Hıdır Dede, babadan kalma dedeliğini geliştirmiş, pek okuma yazması olmamasına rağmen, iyi saz çalar, türkü söylerdi. Veysel’in en çok zevkle dinlediği Hıdır Dede’ydi. Molla Hüseyin zaten saz ustası olup, Veysel’e ilk sazı öğreten yörenin aydınlarından birisiydi. Ali Özsoy Dede ise hem Arap harflerini hem de Latin harflerinden okuyup yazan aydın bir dedeydi. Aşık Veysel’le yakın arkadaş olup bilgi alış verişinde birbirlerine çok şeyler öğretmişlerdi. Agahi, Aşık Veli, Kemter Veysel’den önce yaşadılar. Aşık Veysel’in yakın arkadaşı Aşık Hüseyin, yörenin en güçlü ozanlarındandır. Otuz bir yaşında ölmesine karşın, ardında güzel şiirler bırakmıştır. Onun şiirlerini yörenin bazı ozanları kendileri söylemiş gibi topluma sunmaya kalkışmışlarsa da, bu herkesçe bilinmektedir. Ali İzzet ve Devrani aynı köylü olup Aşık Veysel’le yakın arkadaştılar. Aşık Veli ise, Veysel’i en çok etkileyen ozanlardandı. Yörede adını duyurmamış daha nice ozan vardır ki, hepside aşık Veysel’le dost ve arkadaştırlar.
Bu ozanlar Türkiye’nin çeşitli bölgelerini gezip görmüş, türkü söylemişlerdir. Aşık Veysel ise Sivrialan’ dan dışarı çıkmamış usta malı söyleyen sesi güzel, güzel saz çalan kendi halinde, kendince bir ozandı.

Veysel’in Kürt Kasım’la Zara’ya gitmesi birden bire ufkunu değiştirir. Veysel Zara’nın köylerini bir süre dolaşır. Kürt Kasım onu değişik türbe ve tekkelere götürür. Köyünden farklı şeyleri buralarda hissetmesi Veysel’i tasavvuf ağırlıklı ilk şiirlerini yazmaya iter. Veysel’in saz çalmasında Kürt Kasım’ın rolü çok fazladır. Çünkü Kürt Kasım iyi keman çalar, sazı ve kemanı kendi yapardı.
Güzellere de söyler Veysel, içinde dindiremediği acısını kafasındaki şiir alemine kaydeder. Esma’ya en güzel şiirlerini söyler. İlk kez “Zalım kafir yetim koydun kuzumu” diye karısını kaçıran Kel Hüseyin’ e sitem eder.

“ Güzelliğin on para etmez
Bu bendeki aşk olmasa”

diyerek Esma’ya hem çok sevdiğini hem de ondan daha güzellerin, güzel kadınların var olduğunu belirtir.
Zara gezisi Veysel’in ilk gezisi olmasına rağmen, ufkunun çok açık olacağının belirlendiği bir gezi bir gezi olur. Hem türkülerini rahatça çalıp söylediği hem de kendisine ikinci bir evlilik getirdiği yerdir. Zara’da Yalıncak Baba türbesinin işlerine bakan Gülizar Ana Veysel’le evlendirilir.

Artık Esma’nın aşkının kalıntıları vardır Veysel’de. Giden gitti, bir daha dönüşü yoktur. Bu bilinçle kendisine yeni bir yol çizer. Bu yol Veysel’i Sivrialan Köyü’nden evrensel bir boyuta ulaştırır. Bu evrenselliği ulaşmasının başlangıç tarihi, 5 Ocak 1931’dir. Bu tarihte Sivas Maarif Müdürü Ahmet Kutsi Tecer, Sivas’ta bir “Aşıklar Bayramı” düzenler. Veysel de çağrılır. Üç gün on beş aşık çalıp çağırmış, sonuçta Ahmet Kutsi Tecer, Veysel’e de “Halk Şairi” belgesi vermiştir.

Bu belgeyi alan Veysel, çocukluk arkadaşı İbrahim’le birlikte yaya olarak Adana ve Mersin başta olmak üzere birçok vilayeti dolaşırlar.

Seferberliğin bitimiyle birlikte ülkede yeni bir yapılanma hareketi başlatılmıştır, Atatürk’ün geliştirdiği fikirler adım adım uygulamaya koyulmuştur. Veysel bu yeni Türkiye’yi gezerek, yaşayarak tanımaktadır. Atatürk’ün umarlarına manevi bir destek vererek türkülerinde en güzel bir şeklide dile getirmiştir.

Cumhuriyet’in onuncu yılı dolayısıyla Veysel’in yazdığı şiir Atatürk adının taşımaktadır. Bu şiiri, Veysel, istek üzerine yazar. Nahiye müdürü istek üzerine yazdırdığı şiiri çok beğenir. Veysel’e bu şiiri Ankara’ya ulaştırmasını söyler.

Veysel arkadaşı İbrahim’le birlikte yaya olarak Sivas, Yozgat, Çorum, Çankırı, Kırşehir köylerinden geçerek üç ayda Ankara’ya ulaşırlar. Bir rastlantı sonucu şiiri Hâkimiyet-i Milliye gazetesine verilir. Şiir üç gün üst üste yayımlanır. Veysel’in adı artık duyulmuş, Veysel, Aşık Veysel olma şansını yakalamıştır. Aynı günlerde Ankara Halkevi’nde bir konser verir. Çok beğenilir. Ayağında çarıkla, bacağında şalvarla geldiği Ankara’dan takım elbise ve ayakkabı ile ayrılır.

Veysel’in ikinci büyük olayı da İstanbul düşüdür. Ata’ya duyuramadığı türküsünü mutlaka ulaştıracaktır. Ankara’da kendisine İstanbul’da bulunan Radyoevi’ne gitmesi söylendiğinde yine arkadaşı İbrahim’le yollara düşer. İstanbul’da Radyoevi Müdürü Mesut Cemil, kılık kıyafetlerini görünce baştan savmak ister. İçinden gelen bir dürtü ise “bir kere saz çalıp türkü söylesin” diye geçirir. Veysel’i dinledikten sonra, akşam programa çıkarır. O ara İstanbul’da bulunan Atatürk radyodan Veysel’i dinleyince hemen ozanın bulunup getirilmesi için talimat verir. Radyodan çıkan Veysel, Sivaslı bir kapıcının evine konuk olmasından dolayı bulunamaz. İkinci gün Ata’nın kendisini arattığını duyunca direk Dolmabahçe’ye gider. Fakat yaveri görüştürmez. “ O bir anda geldi geçti, bir daha ararsa sizi bulurum” der. Bu olay, Veysel’i çok etkilemiştir.
Veysel’in sazı artık Anadolu’da köy bucak konuşacaktır. Her yere gider gelir. 1940’da İbrahim’den ayrılarak Küçük Veysel adıyla tanınan Veysel Erkılıç’la dolaşmaya başlar. 1960’ta Küçük Veysel ölünce artık oğlu Ahmet’le çıkacaktır Anadolu’ya…

Aşık Veysel’in yaşamında, kişiliğinin ve sanatının oluşumunda en büyük etken hiç kuşku yok ki; Köy Enstitüleri’nde saz öğretmenliği yaptığı dönemdir. Ahmet Kutsi Tecer, Sabahattin Eyüboğlu, Bedri Rahmi Eyüboğlu, İsmail Hakkı Tonguç ve Bedrettin Tuncel’ in girişimiyle 1941 yılında, Köy Enstitüleri’nde müzik öğretmenliğine başlar. Hasanoğlan, Yıldızeli, Çifteler, Ladik, Gölköy Öğretmen Okulu’nda Tonguç’un eğitim ordusuna katılarak bir nefer olarak çalışır.

Bu tarihten ölümüne dek Türkiye’yi karış karış dolaşarak Atatürk’ün ilkelerini, cumhuriyeti, laikliği sarsılmaz bir azimle savunur.

Aşık Veysel’in türkülerinde işlediği konuların ağırlığını Türkiye’nin kalkınmışlığı, çağdaşlığı, laikliği oluştururken doğa sevgisi, birlik, beraberlik onda işlenen konular arasında yer alır. Biz burada Veysel’in sanatını ve özelliklerini vermeyeceğiz.

Aşık Veysel’in Sivrialan’ dan çıkması ne bir rastlantı ne de tanrı vergisidir. O sadece yörede yetişen ozanlardan bir tanesidir. Ama kendini iyi yetiştirmiş, toplumla çabuk kaynaşmış, seçtiği konular onu tüm Türkiye insanına mal etmiştir.

Kaynak: Anı Makale Röpotajlarla, AŞIK VEYSEL, Antolojisi, Gülağ ÖZ

Leyl... · 14 Ara 2007

BİR KÜÇÜK DÜNYAM VAR İÇİMDE BENİM,
MİHNETİM, ZULMETİM BANA KAFİDİR,
GÖRENLER DAR GÖRÜR GENİŞTİR BANA,
SOHBETİM, ÜLFETİM BANA KAFİDİR.

İSTEMEM DÜNYANIN SALTANATINI,
SÜSLÜ GİYİMİNİ ARAP ATINI,
BİLİRSEM TÜRKLÜĞÜN VAR KIYMETİNİ,
VATANIM, MİLLETİM BANA KAFİDİR.

İSTERDİM HAYATTA DÜŞMANLA SAVAŞ,
MİLLETİME KURBAN OLAYIDI BU BAŞ,
NASİP DEĞİL İMİŞ, ŞEHİTLİK KARDEŞ,
İMANIM NİYETİM BANA KAFİDİR.

DÜNYA GENİŞ OLSUN, İSTER DAR OLSUN,
YETER Kİ KALBİNDE İMAN VAR OLSUN,
HER ZAMAN MİLLETİM BAHTİYAR OLSUN,
BU RÜTBEM, MESNEDİM BANA KAFİDİR.

İÇİMDE BESLERİM, BİR BÜYÜK ORDU,
ÇINLATSIN DÜŞMANI,YÜKSELTSİN YURDU,
AZMİ, ZİHNİYETİ VEYSEL'DİR DERDİ,
İŞTE BU NİYETİM BANA KAFİDİR.

Âsik Veysel

Bîdâr · 14 Ara 2007

aşık Veysel in en Sevdiğim Dörtlüğü..

Topraktandır Cümle beden..

Nefsini Öldür Ölmeden..

BöyLe emretmiş Yaradan..

SEn Kalemsin ben uçmuyum...

Leyl... · 14 Ara 2007

[YT]sGGPqz4aDmU[/YT]

Uzun ince bir Yoldayim gidiyorum Gündüz Gece..

O bir EFSANE

Leyl... · 14 Ara 2007

[YT]oA_jwMuA9ro[/YT]

Dost Dost Diye Nicesine Sarıldım
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır
Beyhude Dolandım Boşa Yoruldum
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Nice Güzellere Bağlandım Kaldım
Ne Bir Vefa Gördüm Ne Faydalandım
Her Turlu İsteğim Topraktan Aldım
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Koyun Verdi Kuzu Verdi Sut Verdi
Yemek Verdi Ekmek Verdi Et Verdi
Kazma İle Dövmeyince Kıt Verdi
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Ademden Bu Deme Neslim Getirdi
Bana Turlu Turlu Meyva Yetirdi
Her gün Beni Tepesinde Götürdü
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Karnin Yardim Kazma İle Bel İle
Yüzün Yırttım Tırnak İle El İle
Yine Beni Karşıladı Gül İle
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

İşkence Yaptıkça Bana Gülerdi
Bunda Yalan Yoktur Herkesler Gördü
Bir Çekirdek Verdim Dört Bostan Verdi
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Havaya Bakarsam Hava Alırım
Toprağa Bakarsam Dua Alırım
Topraktan Ayrılsam Nerde Kalırım
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Dileğin Varsa İste Allah'tan
Almak İçin Uzak Gitme Topraktan
Cömertlik Toprağa Verilmiş Haktan
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Hakikat Ararsan Açık Bir Nokta
Allah Kula Yakın Kul Da Allah'a
Hakkin Gizli Hazinesi Kara Toprakta
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Bütün Kusurlarımı Toprak Gizliyor
Merhem Calip Yaralarımı Tuzluyor
Kolun Açmış Yollarımı Gözlüyor
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Her Kim Ki Olursa Bu Sırr-ı Mazhar
Dünyaya Bırakır Ölmez Bir Eser
Gün Gelir Veysel'in Bağrına Basar
Benim Sadık Yarim Kara Topraktır

Rosasepia · 14 Ara 2007

Derdimi dökersem derin dereye
Doldurur dereyi düz olur gider
Irakipler geldi girdi araya
Korkarım yar benden yoz olur gider

Ilgıt ılgıt yeller eser seherde
Yar beni düşürdü onulmaz derde
Yar ile buluşsak bir tenha yerde
Duyar düşmanlarım söz olur gider

Pervane ateşten sakınmaz canı
Uğruna koymuşum başı bedeni
Doldur tüfengini hedef al beni
Yaram doksan dokuz yüz olur gider

Veysel der çıkayım bir yüce dağa
Ağaçlar bezenmiş yeşil yaprağa
Bir gün olur tenim düşer toprağa
Karışır toprağa toz olur gider

Leyl... · 15 Ara 2007

[YT]mjz47loRvuo[/YT]

Murad Yalan, Ölüm Gercek..
Dostlar beni hatirlasin..

Veysel gider Adi kalir,
dostlar beni hatirlasin...

Leyl... · 15 Ara 2007

Asik Veysel'in Kabri
(canim Sivasim: ( )

Asik Veysel müzesinden Görüntüler

SeNoL · 21 Mar 2008

Aşık Veysel

Anadolu merkezli aşıklık geleneğinin günümüzde en bilinen kişilerinden biridir.

Ahmet Kutsi Tecer'in girişimiyle 1931 yılında Sivas'ta gerçekleştirilen Aşıklar Bayramına katıldıktan sonra adı duyulmaya başlayan Aşık Veysel, yöresinin zengin aşıklık geleneğini sade ve abartısız yorumuyla geniş çevrelere duyurmada önemli ve etkin bir insan oldu.

Yorumundaki düzeyin önemi dışında fazlaca öneçıkmasa da, Aşık Veysel'in bugüne ulaşmasındaki temel unsurlardan biri, onun geniş ufuklu ve dengeli yaşam felsefesiydi.

Şu ya da bu biçimde toplumun herhangi bir yerinde tanınan insanlar genellikle değişik çevreler tarafından denetlenmek ve yönlendirilmek istenir. ,Hemen her kesimin Aşık Veysel'le belirli boyutlarda ilişki kurmasına karşın kendi doğru bulduğu düşünce sistemi temelinde tümüne belli bir mesafeyle durabilmesi onun en önemli özelliklerinden biriydi.

Uzun yıllar Köy Enstitüleri bünyesinde aşıklık geleneğinde bağlama dersleri veren Aşık Veysel, daha sonra bulunduğu konum itibariyle devletten maaş almaya da başladı. Devletle olan bu bağına karşın, özellikle, gelip geçen politik çevrelerin (ve iktidarların) söylemlerine ortak olmadı. Aşık Veysel'in bu ilkeli davranışı, dönem dönem birileri tarafından eleştirilmiş olsa da, bugünün geniş çevrelerinde koşulsuz kabul edilmesini sağlamıştır.

1931 yılına dek köyünden hiç çıkmamış olan Aşık Veysel, bu dönemden sonra kısa sürede Türkiye'nin her yerinde duyuldu. Bir dönem sonra da Batılı araştırmacıların ilgi odaklarından biri oldu.

Osmanlının son dönemlerinde yaygınlaşan Batı temelli düşünce, Cumhuriyet sonrası daha da gelişerek toplumun geniş kesimlerine malolmaya başladı. Bu dönemde, aydınlar büyük ölçüde halkın temel değerlerinden uzaklaşarak kendilerini ifade etme biçimini seçtiler. Ancak kendi toplumsal ve kültürel gerçekliğiyle uzaklaştığı oranda belirli sıkıntıları da hisseden aydınların bir bölümü (belki bir rastlantı sonucu tanınan) Aşık Veysel'le, yeniden halk edebiyatı ve müziğiyle ilgilenir gibi görünmeye başladılar. Bir yanıyla olumlu görünse de, bir başka boyutuyla, halk şiirini yalnızca Aşık Veysel'le tanıyıp, onunla bitirmek gibi bir sonuca ulaşan Türkiye aydınının halk edebiyatına ne denli yabancı durduğu da belirginleşmekteydi.

Aşık Veysel'in kendi içinde önemi ve değeri tartışmasına dönüşmemesi koşuluyla üzerine durulması gereken bir konudur bu. Hem Aşık Veysel, hem başka herhangi bir aşık binlerce yıllık gelenekten soyutlanarak düşünüldüğünde temellerinden koparılmış olur. Gelişme, bir bütün olarak alındığında iyi örneklerin dönem dönem sıyrılıp geniş kesimlere ulaştığı görülmektedir. Ancak böylesi her örnekle bu geleneği bitirmek ya da sınırlamak ya da yüceltmek çokça öznel olmaktadır.

Tüm değeri ve önemine karşın Aşık Veysel, binlerce yıllık bir geleneğin Anadolu merkezli güzel sentezlerinden biri olarak belleklerde ve gönüllerdeki yerini koruyacak.

Bekir Karadeniz

SeNoL · 21 Mar 2008

25 Ekim 1894’te Sivas’ın Şarkışla ilçesi Sivrialan köyünde dünyaya geldi. 21 Mart 1973’te yine Sivrialan’da yaşamını yitirdi. Çocukken çiçek hastalığı yüzünden bir gözünü, daha sonra bir kaza sonucu diğer gözünü kaybetti. Saz çalmayı öğrendi. Yunus Emre, Pir Sultan Abdal, Karacaoğlan, Emrah, Dadaloğlu gibi halk ozanlarından etkilenerek türkü yorumu ve sazda ustalaştı. İki kez evlendi. 7 çocuğu oldu. Anadolu’yu kent kent dolaşıp şiirlerini sazıyla seslendirdi. Köy Enstitüleri’nde saz ve halk türküleri dersleri verdi. Ölüm nedeni akciğer kanseri. En güzel şiirlerinden bazılarını ölümünden hemen önce yazdı. Şimdi Şarkışla’da her yıl adına bir şenlik yapılır. Türkçesi yalındır. Dili ustalıkla kullanır. Tekniği gösterişsiz ve nerdeyse kusursuzdur. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içedir. Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de var. Şiirleri, Deyişler (1944), Sazımdan Sesler (1950), Dostlar Beni Hatırlasın (1970) isimi kitaplarında toplandı. Ölümünden sonra Bütün Şiirleri (1984) adıyla eserleri tekrar yayınlandı.

Beni Hor Görme

Beni hor görme kardeşim
Sen altınsın ben tunç muyum
Aynı vardan var olmuşuz
Sen gümüşsün ben saç mıyım

Ne var ise sende bende
Aynı varlık her bedende
Yarin mezara gidende
Sen toksun da be aç miyim

Kimi molla kimi derviş
Allah bize neler vermiş
Kimi arı çiçek dermiş
Sen balsın da ben çeç miyim

Topraktandır cümle beden
Nefsini öldür ölmeden
Böyle emretmiş yaradan
Sen kalemsin ben uç muyum

Tabiata Veysel aşık
Topraktan olduk kardaşık
Aynı yolcuyuz yoldaşık
Sen yolcusun ben baç mıyım

ibrahimi · 21 Mar 2008

Bugün ölüm yıl dönümü.
Edebiyatta önemli isimlerden ve bir çok şiiri var...
İnşaAllah İslam üzerine ölmüştür.Öyle ise Allah rahmet etsin.

reallife · 21 Mar 2008

Insan Kisim Kisim Yer Damar Damar....

Aşik Veysel Bu Topraklarin Yetiştirdiği En Büyük Ozamlardan Biridir, Hemşerimiz Olur

Bir Ozanımız Vardı (Aşık Veysel)

SaLtan

Guest

SaLtan

Guest

Leyl...

Profesör

Leyl...

Profesör

Leyl...

Profesör

Bîdâr

Aktifleşmemiş

Leyl...

Profesör

Leyl...

Profesör

Rosasepia

Ordinaryus

Leyl...

Profesör

Leyl...

Profesör

SeNoL

MUEYABYA

SeNoL

MUEYABYA

ibrahimi

Has Uşak

reallife

Asistan